سال هفتم، شماره دوم، پياپي 25، تابستان1393
ابوالقاسم بشيري / استاديار گروه روان‌شناسي مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) bashitri@qabas.net
دريافت: 3/11/1392- پذيرش:25/4/1393
چکيده
هدف اين پژوهش، ارائه رويکردي مبتني بر آموزه‌هاي اسلامي براي مطالعه انگيزش است، به‌گونه‌اي‌که زمينة نظرية انگيزش بر مبناي انديشه اسلامي فراهم گردد. روش تحقيق، توصيفي – تحليلي بوده که ابتدا به شناسايي مفاهيم اساسي مرتبط با انگيزش در متون ديني پرداخته، سپس ارتباط اين مفاهيم را با يکديگر در يک چارچوب منطقي مورد بررسي و در قالب يک نمودار به عنوان طرح اوليه ارائه شده است. مفاهيم اساسي به‌دست‌آمده از متون ديني، که نقش انگيزشي دارند، عبارتند از: نيت، اراده، شوق، غرايز و شهوات (نيازها) و عقل. علاوه بر اين، پژوهش‌هاي تجربي انجام گرفته نيز حاکي از آن است که شناخت‌ها، گرايش‌ها، نظام ارزشي، اهداف و تقويت‌کننده‌هاي محيطي نقش اساسي در رفتارها دارند. نتايج پژوهش نشان داد هر رفتاري که انسان انجام مي‌دهد، مجموعه‌اي از عوامل به‌صورت چند‌وجهي در آن دخالت دارند. اما اينکه تأثير کدام دسته از عوامل بيشتر است، بستگي دارد به اينکه فرد در کدام مرحله از تحول قرار دارد، ارضاي کدام يک از نيازهاي او در آن مرحله از تحول اولويت دارد، فرد از چه باورها و گرايش‌هايي برخوردار است و از کدام نظام ارزشي پيروي مي‌کند، اهداف او چيست، و بالاخره، در چه شرايط محيطي قرار گرفته است.
کليدواژها: انگيزش، نيت، اراده، عقل، باورها، گرايش‌ها، نظام ارزشي، نيازها و اهداف.