Ravanshenasi Wa Din, Volume 9, Issue 4, No 36, Year 2025 , Pages 5-24

    The Structure of the Concept of Identity Based on Islamic Resources

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    ✍️ Najibollah Noori / PhD student of psychology, IKI / noori1351@gmail.com
    Ali 'Asgari / Assistant professor of educational psychology, Kharazmi University
    Rahim Narooie Nosrati / Assistant professor of psychology, IKI / naroei@iki.ac.ir
    Mohammad Sadegh Shojai / Assistant professor of psychology, Jame`atoll Mostafa Al`alamiye / s_shojaei@yahoo.com
    Pages: 5-24 Receive Date: 2025/12/01 Accept Date: 2025/12/01
    Abstract: 
    The present study aims at discovering the structure of the concept of identity in Islamic resources. Using a qualitative-analytical content analytic method and a semantic method, the equivalent and structural components of identity has been drawn from Islamic resources. Then, the equivalents and components of identity were given to the seminary sciences experts who have psychological or educational expertise to analyze the content validity. After examining 561 concepts drawn from Islamic resources, first 17 and finally 7 concepts, including; temperament, scheme, virtues, faith, obedience, self-knowledge and philosophical identity showed the greatest coordination with identity. Based on theoretical evidences and experts` views, self-knowledge is the most appropriate equivalent for identity and 16 structural components were chosen for it. Based on experts` gradation, 9 components including; beliefs, values, goals, trends, acquired recognition, persistent features, wide-awake feeling and self-worth were introduced as the standard components of the structure of identity. Consequently identity in Islamic resources is the answer to the question as to what one is, which covers its different aspects.
    Keywords: 
    Identity
    self-knowledge
    conceptual structure
    Islamic resources
    structural components
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :ساختار مفهومی هویت بر پایه منابع اسلامی
    Abstract: 
    این پژوهش با هدف کشف ساختار مفهومی هویت در منابع اسلامی انجام شد. بدین منظور، با استفاده از روش کیفی تحلیل محتوا و معناشناسی زبانی، هویت در منابع اسلامی معادل یابی و مؤلفه های ساختاری آن استخراج گردید. سپس، برای بررسی روایی محتوایی، معادل ها و مؤلفه های هویت در اختیار کارشناسان علوم حوزوی، که دارای تخصص روان شناسی یا علوم تربیتی بودند، قرار گرفت. یافته ها نشان داد پس از بررسی ۵۶۱ مفهوم از منابع اسلامی، نخست ۱۷ مورد و در نهایت، ۷ مفهوم فطرت، شاکله، سجیه، ایمان، تسلیم، معرفت نفس و هویت  فلسفی، بیشترین هماهنگی را با سازه هویت نشان داد و بر پایه شواهد نظری و دیدگاه متخصصان، «معرفت نفس» مناسب ترین معادل برای هویت معرفی شد و ۱۶ مؤلفه ساختاری برای آن استخراج گردید. بر پایه درجه بندی متخصصان، ۹ مؤلفه باورها، ارزش ها، اهداف، گرایش ها، شناخت اکتسابی، ویژگی های پایدار، احساس هشیارانه، خودارزشمندی و خودپایی، به عنوان مؤلفه های نهایی ساختار هویت معرفی شد. بنابراین، هویت در منابع اسلامی پاسخ به سؤال کیستی فرد است که جنبه های گوناگون خود را شامل می شود.
    Keywords: 
    هويت، معرفت نفس، ساختار مفهومي، منابع اسلامي، مؤلفه‌هاي ساختاري.
    References: 
    • نهج‌البلاغه، 1372، ترجمة محمد دشتي، قم، بنياد نهج‌البلاغه.
    • آخوندي، محمدباقر، ۱۳۸۳، هويت ملي- ‌مذهبي جوانان، قم، بوستان کتاب.
    • احساني، محمد، ۱۳۹۴، شاخصه‌هاي رفتاري هويت ديني در بعد اجتماعي از منظر قرآن، رساله دکتري قرآن و علوم تربيتي، قم، جامعه‌المصطفي العالميه.
    • تميمى آمدى، عبدالواحد، 1366، غرر الحكم و درر الكلم، قم، دفتر تبليغات اسلامى.
    • جعفري‌هرندي، رضا و همكاران، ۱۳۸۷، «تحليل محتوا روشي پرکاربرد در مطالعات علوم اجتماعي، رفتاري و انساني، با تأکيد بر تحليل محتواي کتاب‌هاي درسي»، رو‌ش‌شناسي علوم انساني، ش ۵۵، ص 33-۵۸.
    • جوادي‌آملي، عبدالله، ۱۳۸۸، تفسير تسنيم، چ سوم، قم، اسراء.
    • ـــــ‌ ، 1389، تفسير انسان به انسان، چ پنجم، قم، اسراء.
    • حبي، محمدباقر و همكاران،‌ 1387، «بررسي شاخص‌هاي هويت‌يابي ديني و ملي در گروه از جوانان شهر تهران»، علوم انساني، سال شانزدهم، ش 73، ص 9-35.
    • حرعاملى، محمدبن‌حسن، ۱۴۰۹ق، وسائل الشيعة، قم، مؤسسه آل‌البيت.
    • حسن‌زاده‌آملى، حسن، ۱۳۷۱، عيون مسائل النفس و سرح العيون فى شرح العيون، تهران، اميركبير.
    • حسينى‌تهرانى، سيدحسين، 1419ق، رساله لب اللباب، چ نهم، قم، علامه طباطبائى.
    • شجاعي، محمدصادق و همكاران، ۱۳۹۳، «کاربرد نظريه حوزه‌هاي معنايي در مطالعات واژگاني ساختار شخصيت بر پايه منابع اسلامي»، مطالعات اسلام و روان‌شناسي، ش 15، ص 7-۳۸.
    • شعباني، حسن، ۱۳۸۰، مهارت‌هاي آموزشي و پرورشي، تهران، سمت.
    • شهيدثاني، زين‌الدين علي‌ابن‌احمد، 1409ق، حقائق الايمان مع رسالتي الاقتصاد و العدالة، قم، مکتبة مرعشي نجفي.
    • شيخ‌ مفيد، محمد‌بن نعمان، ۱۴۱۳ق، الإرشاد، قم، كنگره جهانى هزاره شيخ مفيد.
    • ش‍ي‍روان‍ي‌، ع‍ل‍ي، ۱۳۷۶، س‍رش‍ت‌ ان‍س‍ان‌: پ‍ژوه‍ش‍ي‌ در خ‍داش‍ن‍اس‍ي‌ ف‍طري‌، قم، ن‍ه‍اد ن‍م‍اي‍ن‍دگ‍ي‌ م‍ق‍ام‌ م‍ع‍ظم‌ ره‍ب‍ري‌ در دان‍ش‍گ‍اه‌‌ه‍ا.
    • صدرالدين شيرازي، محمدبن‌ابراهيم، 1981، الحکمه المتعاليه في الاسفار العقليه الاربعه، چ سوم، بيروت، داراحياء التراث العربي.
    • صدوق، محمدبن علي، ۱۳۷۸، عيون أخبار الرضا، تهران، جهان.
    • ـــــ ، ۱۳۷۶، الأمالي، چ ششم، تهران، کتابچي.
    • طباطبائي، سيدمحمدحسين، 1417ق، الميزان في تفسير القرآن، قم، جامعه مدرسين.
    • طبرسى، فضل‌بن حسن، 1372، مجمع البيان فى تفسير القرآن‏، چ سوم، تهران، ناصر خسرو.
    • غزالي‌، ابوحامد، ۱۳۸۰، کيمياي سعادت، چ نهم، تهران، علمي و فرهنگي.
    • فيض‌کاشاني، ملامحسن، ۱۴۰۶ق، الوافي، اصفهان، كتابخانه اميرالمؤمنين.
    • كربلايى، شيخ جواد، 1404ق، الأنوار الساطعة في شرح الزيارة الجامعة، قم، دارالحديث.
    • كلينى، محمد، 1365، كافي، چ چهارم، تهران، دارالكتب الإسلامية.
    • کراجکي، ابوالفتوح، ۱۴۱۰ق، کنزالفوايد، قم، دارالذخاير.
    • لطف‌‌آبادي، حسين و وحيده نوروزي، 1383الف، «سنجش رابطة هويت ديني و ملي دانش‌آموزان نوجوان ايران با نگرش آنان به جهاني شدن»، روش‌شناسي علوم انساني (حوزه و دانشگاه)، ش 40، ص 10-31.
    • مجلسى، محمدباقر، ۱۴۰۴ق، بحارالأنوار، بيروت، مؤسسة الوفاء.
    • محدث بندرريگى، ابراهيم، 1376، ترجمه المراقبات، تهران، اخلاق.
    • محدث نورى، ميرزاحسين، 1408ق، مستدرك الوسائل، قم، مؤسسه آل‌البيت.
    • مصباح، محمدتقي، ۱۳۸۲، خودشناسي براي خودسازي، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • ـــــ ، 1391، اخلاق در قرآن، چ پنجم، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • ـــــ ، ۱۳۹۰، به سوي او، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • مطهري، مرتضي، 1379، مجموعه آثار، چ دوم، تهران، صدرا.
    • مفضل جعفى، بن عمر كوفى، 1969، توحيد المفضل، قم، مكتبة الداورى.
    • مکارم شيرازي، ناصر، 1377، اخلاق در قرآن، قم، مدرسة الامام اميرالمؤمنين.
    • ـــــ ، ۱۳۸۵، اخلاق اسلامى در نهج‌البلاغه، قم، نسل جوان.
    • ملكى تبريزى، ميرزا جواد آقا، 1378، أسرار الصلاة، چ هشتم، تهران، پيام آزادى.
    • مهدوى كنى، محمدرضا، 1376، نقطه‏هاى آغاز در اخلاق عملى، چ هفتم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامى.
    • موسوي خمينى، سيدروح‌الله، 1378، چهل حديث، چ بيستم، تهران، مؤسسة تنظيم و نشر آثار امام خمينى.
    • مولوي، جلال‌الدين، ۱۳۸۷، «خودشناسي در ديدگاه مولوي»، نوشتة بخشعلي قنبري، اطلاعات حکمت و معرفت، ش 35، ص 58-64.
    • نراقى، ملااحمد، 1377، معراج السعادة، چ پنجم، قم، هجرت.
    • نراقي، محمدمهدي، ۱۳۸۶، جامع‌السعادات، چ هفتم، قم، مؤسسه اسماعيليان.
    • Adams, G. R, et al, 1987, Parent-adolescent relationships and identity formation, Family Perspective, v. 21, p. 249–260.
    • Anderson, J.B, 1998, William James’s theory of personal identity, Master Thesis, Defended April, University of OTTAWA.
    • Ashmore, R.D, & Jussim, L, 1997, Self and Identity: Fundamental Issues, New York, RUTGERS.
    • Bamberg, M, et al, 2011, Discourse and Identity Construction, in: S. J. Schwartz, K. Luyckx, & V. L. Vignoles (Eds.), Handbook of identity theory and research, New York: Springer.
    • Baumeister, R. F, 1987, How the self became a problem: A psychological review of historical research, Journal of Personality and Social Psychology, v. 52 (1), p. 163–176.
    • Bell, M, & David, 2009, Religious identity; Conceptualization and measurement of the religious self, doctoral dissertation to the Faculty of the Graduate School of Emory University.
    • Bell, N. J, 2013, Dialogic processes of self-transformation: The sample case of eating disorder recovery, Identity: An International Journal of Theory and Research, v. 13, p. 46–72.
    • Berzonsky, M. D, 1988, Self-theorists, identity status, and social cognition, In D.K. Lapsley & F. C. Power (Eds.), Self, ego, and identity: Integrative approaches(pp. 243–262). New York: Springer.
    • _____ , 1989, The self as a theorist: Individual differences in identity formation, International Journal of Personal Construct Psychology, v. 2, p. 363–376.
    • _____ , 2011, A social-cognitive perspective on identity construction, In S. J. Schwartz, K. Luyckx, and V. L.Vignoles (Eds.), Handbook of identity theory and research, vol.1. (pp. 55-76) New York: Springer.
    • Bosma, H. A, 1985, Identity development in adolescents: Coping with commitments. Unpublished doctoral dissertation, University of Groningen, The Netherlands.
    • Brubaker, R, & Cooper, F, 2000, Beyond “identity”, Theory and Society, v. 29, p. 1–47.
    • Burkitt, I, 2011, Identity construction in sociohistorical context, In S. J. Schwartz, K. Luyckx, & V. L. Vignoles (Eds.), Handbook of identity theory and research (pp. 267–283).
    • New York: Springer.
    • Bussey Kay, 2011, Gender Identity Development In S. J. Schwartz, K. Luyckx, & V. L. Vignoles (Eds.), Handbook of identity theory and research (pp. 603–628). New York: Springer.
    • Cheek, et al, 2002, Relational identity orientation: A forth scale for the AIQ, Annual Meeting, Savannah, GA.
    • Côté, J. E, 1997, An empirical test of the identity capital model, Journal of Adolescence, v. 20, p. 577-597.
    • _____ , 2006, Identity studies: How close are we to establishing a social science of identity? An appraisal of the field, Identity, An International Journal of Theory and Research, v. 6, p. 3–25.
    • Côté, J. E., & Levine, C. G, 2002, Identity formation, agency, and culture: A social psychological synthesis, Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
    • Crocetti, E, & Meeus, W, 2014, The Identity Statuses: Strengths of a Person-Centered Approach of Identity Development, in McLean, K.C. and M Syed, The Oxford Handbook of Identity Development, first published, New York, Oxford University Press.
    • Descartes, R, 1937, Discourse on method and related writings (D. M. Clarke, Trans), New York: Penguin. (published 2000).
    • Dillon, F. R, et al, 2011, Sexual identity as a universal process, In S. J. Schwartz, K. Luyckx, & V. L. Vignoles (Eds.), Handbook of identity theory and research (pp. 649–670). New York: Springer.
    • Erikson, E. H, 1950, Childhood and society, New York, Norton.
    • _____ , 1963, Childhood and society (2nd Ed), New York, Norton.
    • _____ , 1968, Identity: Youth and crisis, New York, Norton.
    • Gregg, Aiden P, et al, 2011, Dynamics of Identity: Between Self-Enhancement and Self-Assessment, In S. J. Schwartz, K. Luyckx, & V. L. Vignoles (Eds.), Handbook of identity theory and research (pp. 305–328). New York: Springer.
    • Grotevant, H. D, 1987, Toward a process model of identity formation, Journal of Adolescent Research, v. 2, p. 203–222.
    • Grotevant, H.D, & VonKorff, L, 2011, Adoptive Identity, In S. J. Schwartz, K. Luyckx, & V. L. Vignoles (Eds.), Handbook of identity theory and research (pp. 585–602). New York: Springer.
    • Goffman, E, 1963, Stigma: Notes on the management of spoiled identity, New York: Simon & Schuster.
    • Hammack, P. L, 2014, Theoretical Foundations of Identity, in McLean, K.C. and M Syed, The Oxford Handbook of Identity Development, first published, New York, Oxford University Press.
    • Hardy, S.A, & Carlo, G, 2011, Moral Identity, In S. J. Schwartz, K. Luyckx, & V. L. Vignoles (Eds.), Handbook of identity theory and research, (pp495-514), New York: Springer.
    • Haslam, A, & Ellemers, N, 2011, Identity Processes in Organizations, In S. J. Schwartz, K. Luyckx, & V. L. Vignoles (Eds.), Handbook of identity theory and research, (pp715-745), New York: Springer.
    • Hoffman, R. M, 2006, Gender self-definition and gender self-acceptance in women: Intersections with feminist, womanist, and ethnic identities, Journal of Counseling and Development, v. 84, p. 358–372.
    • Hume, D, 1739, A treatise of human nature. New York: Penguin, (published, 1986).
    • James, W, 1890, The principles of psychology, New York: Henry Holt.
    • Jung, C. G, 1934, The archetypes and the collective unconscious, (R. F. C. Hull, Trans.; 2nd ed, Collected works of C. G. Jung, v. 9, part 1). Princeton, NJ: Bolligen.
    • Kant, I, 1781, Critique of pure reason (M. Weigelt, Trans), New York: Penguin (published 2007).
    • Kurtines,W.M, 1999, A Co-constructivist perspective on human behavior and development, Manuscript submitted for publication.
    • Marcia, J.E, 1966, Development and validation of ego identity status, Journal of personality and social psychology, v. 3, N. 5, p. 551-558.
    • _____ , 1980, "Identity in adolescent" the chapter five in Adver, Handbook of adolescent, New York.
    • McAdams, D. P, 1985, Power, intimacy, and the life story: Personological inquiries into identity, Homewood, IL: Dorsey Press.
    • McAdams, D. P, & Zapata-Gietl, C, 2014, Three Strands of Identity Development Across the Human Life Course: Reading Erik Erikson in Full, in McLean, K.C. and M Syed, The Oxford Handbook of Identity Development, (pp 81-96), first published, New York, Oxford University Press.
    • McAdams, D.P, 2011, Narrative Identity, In S. J. Schwartz, K. Luyckx, & V. L. Vignoles (Eds.), Handbook of identity theory and research, (pp 99-116), New York: Springer.
    • McCall, G.J, & Simmons, J.L, 1966, Identities and interactions: An examination of human associations in everyday life, New York, Free Press.
    • Mead, G. H, 1934, Mind, self, and society, Chicago: University of Chicago Press.
    • Roeser, R. W, et al, 2006, Self and identity processes in school motivation, learning, and achievement, In P. A. Alexander, P. R. Pintrich, and P. H. Winne, eds. Handbook of educational psychology, 2nd ed., (pp 391–424). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
    • Roeser, et al, 2015, Self and Identity Processes in Spirituality and Positive Youth Development, Available from: Robert W Roeser, Retrieved on: 01 July 2015.
    • Schwartz, S. J, 2001, The evolution of Eriksonian and neo-Eriksonian identity theory and research: A review and integration, Identity: An International Journal of Theory and Research, v. 1, p. 7–58.
    • Seol, K, 2010, Religious identity as a mediator between religious socialization from parents, peers, and mentors and psychological well-being and adjustment among Korean American adolescents, A Dissertation for the degree of doctor of philosophy, Richard M. Lee, Ph.D. Adviser, submitted to the faculty of the Graduate school of the university of Minnesota.
    • Smits I, 2009, Identity styles in adolescence, measurement and assosiations with perceived parenting, personal well-being, and interpersonal functioning, Doctoral dissertation submitted to obtain the degree of Doctor in Psychology, Catholic university, Germany, Leuven.
    • Stryker, S, 1968, Identity salience and role performance: The relevance of symbolic interaction theory for family research, Journal of Marriage and the Family, v. 30, p. 558–564.
    • Stryker, S, 2007, Identity theory and personality theory: Mutual relevance, Journal of Personality, v. 75(6), p. 1083–1102.
    • Tajfel, H, 1970, Experiments in intergroup discrimination, Scientific American, v. 223, p. 96–102.
    • Tajfel, H, & Turner, J. C, 1986, The social identity theory of intergroup behavior, In: S. Worchel & W.G. Austin (Eds.). Psychology of intergroup relations, Monterey, CA: Brooks/Cole.
    • Taylor, C, 1989, Sources of the self, The making of the modern identity, Cambridge, MA: Harvard University Press.
    • Vignoles, V.L, et al, 2011, Introduction: toward an integrative view of identity, In S. J. Schwartz, K. Luyckx, & V. L. Vignoles (Eds.), Handbook of identity theory and research, (pp 1-27), New York: Springer.
    • Wainryb, C, & Recchia, H, 2014, Conflict: Implications for Processes of Identity Development, in McLean, K.C. and M Syed, The OxfordHandbook of Identity Development, (pp 369-388), first published, New York, Oxford University Press.
    • Waterman, A.S, 2014, Identity as Internal Processes: How the “I” Comes to Define the “Me”, in McLean, K.C. and M Syed, The OxfordHandbook of Identity Development, (pp195-209) first published, New York, Oxford University Press.
    • 90 reads
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Noori, Najibollah, 'Asgari , Ali, Narooie Nosrati, Rahim, Shojai, Mohammad Sadegh.(2025) The Structure of the Concept of Identity Based on Islamic Resources. Ravanshenasi Wa Din, 9(4), 5-24

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Najibollah Noori; Ali 'Asgari ; Rahim Narooie Nosrati; Mohammad Sadegh Shojai."The Structure of the Concept of Identity Based on Islamic Resources". Ravanshenasi Wa Din, 9, 4, 2025, 5-24

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Noori, N, 'Asgari , A, Narooie Nosrati, R, Shojai, M.(2025) 'The Structure of the Concept of Identity Based on Islamic Resources', Ravanshenasi Wa Din, 9(4), pp. 5-24

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Noori, N, 'Asgari , A, Narooie Nosrati, R, Shojai, M. The Structure of the Concept of Identity Based on Islamic Resources. Ravanshenasi Wa Din, 2025; 9(4): 5-24