A Prelude to the Theory of Personality Based on Religious Thought
Article Type:
Research
Writers:
Abolghasem Bashiri
/ Assistant Professor of Psychology department, Imam Khomeini Education and Research Institute / bashiri@Qabas.net
/ Assistant Professor of Psychology department, Imam Khomeini Education and Research Institute / bashiri@Qabas.netAbstract:
The present paper tries to offer a new model for studying personality by referring to religious doctrines; a model through which the structure, genesis, and of personality can be explained. The research uses descriptive- analytical method. First, an attempt was made to recognize the fundamental concepts of the model we find in religious texts. Then, the relationship between these concepts within a logical framework was examined in order to identify the basic components of personality structure. The research findings indicate that the fundamental concepts included in religious texts were soul, nature, intellect, heart, and ignorance, and that soul indicate the primary structure of personality which embodies such elements as intellect, heart, and ignorance. These elements interact with each other, and then the whole organism interacts with the environmental agents. This mutual interaction shows the interactive and dynamic aspect of personality and its outcome is something called personality formation.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :درآمدی بر نظریه شخصیت بر مبنای اندیشه دینی
Abstract:
هدف پژوهش حاضر آن است که با استفاده از آموزه های دینی، الگوی جدیدی با نگرش به متون دینی برای مطالعه شخصیت ارائه کند؛ الگویی که بر اساس آن بتوان ساخت، پدیدآیی و تحول شخصیت را تبیین کرد. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی بوده که ابتدا به شناسایی مفاهیم اساسی الگو در متون دینی پرداخته، سپس ارتباط این مفاهیم با یکدیگر در چارچوبی منطقی بررسی شده تا مؤلفه های اصلی ساخت شخصیت به دست آید. یافته های پژوهش، حکایت از آن دارد که مفاهیم اساسی به دست آمده از متون دینی عبارت اند از: نفس، فطرت، عقل، جهل و قلب. نتایج پژوهش نشان می دهد که نفس بیانگر ساخت اولیه شخصیت است که درون خود، عناصری فطری و غریزی را دارد. این عناصر در تعامل با یکدیگر قرار می گیرند، سپس کل ارگانیزم با عوامل محیطی تعامل بر قرار می کند. این تعامل دو سویه جنبه کنش وری و پویشی شخصیت را نشان می دهد و حاصل آن پدیدآیی شخصیت است.
Keywords:
References:
- ابن بابویه القمی(الشیخ الصدق)، علل الشرایع، بیروت، داراحیاالتراث، 1414ق.
- احمدبن فارس، معجم مقاییس اللغه، تحقیق:عبدالسلام محمد هارون، مصر، شرکه مکتبه مصطفی البابی و اولاده، 1404 ق.
- التمیمی الآمدی، عبدالواحد، غررالحکم، تهران، انصاری، 1371.
- انجمن روانپزشکی امریکا، راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ترجمه محمد رضا نیکخو، چ چهارم، تهران، سخن، 1388.
- باقری، خسرو، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، چ دوم، تهران، مدرسه، 1370.
- بشیری، ابوالقاسم، «ارزیابی و مقایسه سطح پرخاشگری و ارتباط آن با مولفه های شخصیت»، پایان نامه ارشد، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، 1378.
- ـــــ ، الگوی انسان کامل با رویکرد روانشناختی، قم، موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، 1389.
- جوادی آملی، عبدالله، فطرت در قرآن،قم، اسرا، 1384.
- بی نام، الحدیث، فرید، چ پنجم، بی جا، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1366.
- الحر العاملی، محمدبن حسن، وسایل الشیعه، قم، موسسه ال البیت، 1409 ق.
- الحرانی، الحسن بن علی(ابن شعبه)، تحف العقول، تحقیق: علی اکبر الغفاری، قم، موسسه النشر الاسلامی، 1404ق.
- دادستان، پریرخ، روانشناسی مرضی، چ نهم، تهران، سمت، 1387.
- راغب اصفهانی، مفردات الفاظ قرآن، تحقیق:صفوان عدنان داوودی، بیروت، دارالقلم، 1412ق
- شجاعی، محمد صادق، نظریه های انسان سالم با نگرش به منابع اسلامی، قم، موسسه امام خمینی، 1389.
- شرفی، محمدرضا، مراحل تحول و رشد انسان، چ ششم، تهران، وزارت ارشاد، 1375.
- شولتز، دوان، نظریه های شخصیت، ترجمه یوسف کریمی، چ هفتم، تهران، ارسباران، 1387.
- طباطبایی، محمد حسین، تفسیر المیزان، قم، موسسه نشر اسلامی، 1370، ج 16.
- طبرسی، رضی الدین ابونصر بن فضل، مکارم الاخلاق، بیروت، موسسه اعلمی، 1392ق.
- فیاضی، غلامرضا، علم النفس فلسفی، قم، موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، 1389.
- کریم زاده،صادق، «بنیان های نظری تحول اخلاقی از دیدگاه قرآن» رساله دکترا، قم، موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، 1390.
- کریمی، یوسف، روانشناسی شخصیت، چ نهم، تهران، ارسباران، 1388.
- مای لی و ربرتو، ساخت، پدیدآیی و تحول شخصیت، ترجمه محمود منصور، چ پنجم، دانشگاه، 1387.
- محمدبن یعقوب الکلینی، تحقیق: علی اکبر الغفاری، بیروت، دارصعب و دارالتعارف، 1401ق.
- محمدی ری شهری، محمد، لعقل والجهل فی الکتاب واسنه، قم، دارالحدیث، 1421ق.
- _____ ، میزان الحکمه، قم، دارالحدیث، 1385.
- مصباح یزدی، محمد تقی، اخلاق در قرآن، قم، موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، 1388، ج اول.
- ـــــ ، محمد تقی، به سوی او، چ دوم، قم، موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)، 1388.
- موسوی نسب کرمانی، سید محمد رضا، «بررسی تحول دعا در کودکان و نوجوانان»، پایان نامه دکتری، قم، موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره).
- نوذری، محمود، «بررسی تحول ایمان به خدا در دوره کودکی، نوجوانی و آغاز جوانی»، پایان نامه دکتری، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)، 1390.
- نورعلیزاده، مسعود، «رابطه خداآگاهی با خودآگاهی و تأثیر آن بر سلامت روان»، پایان نامه ارشد، قم، موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)، 1390.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Bashiri, Abolghasem.(2025) A Prelude to the Theory of Personality Based on Religious Thought. Ravanshenasi Wa Din, 5(1), 5-36
Abolghasem Bashiri."A Prelude to the Theory of Personality Based on Religious Thought". Ravanshenasi Wa Din, 5, 1, 2025, 5-36
Bashiri, A.(2025) 'A Prelude to the Theory of Personality Based on Religious Thought', Ravanshenasi Wa Din, 5(1), pp. 5-36
