Ravanshenasi Wa Din, Volume 7, Issue 2, No 26, Year 2025 , Pages 39-60

    Motivation Theory in Religious Thought

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Abolghasem Bashiri / Assistant Professor of Psychology Department, IKI / bashiri@Qabas.net
    Abstract: 
    This research seeks to present an approach to the study of motivation, based on Islamic teachings, in an attempt to prepare the ground for developing a motivation theory based on Islamic thought. The paper, which uses a descriptive-analytical method, first explores the basic concepts about motivation in religious texts, then investigates their mutual relations in a logical context to present it as a primary pattern in a schematic form. The basic concepts which are derived from religious texts and which have motivational role include: intention, will, desire, instincts and needs and intellect. Moreover, experimental research works, indicate that cognitions, tendencies, axiological system, targets and vital environmental factors play a basic role in the pattern of behavior. The research results show that a number of multiple factors is involved in every human behavior. As for the answer to the question which factors are more effective, a number of things should be considered; such as what stage of development a person is, which of his/her needs should be satisfied first in that stage of development, what kind of beliefs and attitudes he/she holds, which axiological system he/she follows what aims is he/she after and finally in what circumstances he/she is.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :نظریه انگیزش در اندیشه‌ی دینی
    Abstract: 
    هدف این پژوهش، ارائه رویکردی مبتنی بر آموزه های اسلامی برای مطالعه انگیزش است، به گونه ای که زمینة نظریة انگیزش بر مبنای اندیشه اسلامی فراهم گردد. روش تحقیق، توصیفی – تحلیلی بوده که ابتدا به شناسایی مفاهیم اساسی مرتبط با انگیزش در متون دینی پرداخته، سپس ارتباط این مفاهیم را با یکدیگر در یک چارچوب منطقی مورد بررسی و در قالب یک نمودار به عنوان طرح اولیه ارائه شده است. مفاهیم اساسی به دست آمده از متون دینی، که نقش انگیزشی دارند، عبارتند از: نیت، اراده، شوق، غرایز و شهوات (نیازها) و عقل. علاوه بر این، پژوهش های تجربی انجام گرفته نیز حاکی از آن است که شناخت ها، گرایش ها، نظام ارزشی، اهداف و تقویت کننده های محیطی نقش اساسی در رفتارها دارند. نتایج پژوهش نشان داد هر رفتاری که انسان انجام می دهد، مجموعه ای از عوامل به صورت چند وجهی در آن دخالت دارند. اما اینکه تأثیر کدام دسته از عوامل بیشتر است، بستگی دارد به اینکه فرد در کدام مرحله از تحول قرار دارد، ارضای کدام یک از نیازهای او در آن مرحله از تحول اولویت دارد، فرد از چه باورها و گرایش هایی برخوردار است و از کدام نظام ارزشی پیروی می کند، اهداف او چیست، و بالاخره، در چه شرایط محیطی قرار گرفته است.
    References: 
    • نهج‌البلاغه، 1384، ترجمة محمدجعفر امامی و محمدرضا آشتیانی، قم، مدرسه امام علی‌بن ابی‌طالب.
    • ابن‌ماجه، ابوعبدالله محمد ابن يزيد القزوينيه، بي‌تا، سنن ابن ماجه، تحقيق محمد فواد عبدالباقي، القاهره، دارالحديث.
    • ابن‌منظور، محمدبن مكرم، 1408ق، لسان العرب، بيروت، دار احياء التراث العربي.
    • ابو‌داود، سليمان‌بن اشعث السجستاني، بي‌تا، سنن ابي داود، تحقيق محمد محيي الدين عبدالحميد، بيروت، دارالفکر.
    • احمدبن حنبل، بي‌تا، مسند الامام احمد بن حنبل، بيروت، دار صادر.
    • انجمن روان‌پزشکي امريکا، 1388، راهنماي تشخيصي و آماري اختلالات رواني، ترجمة محمدرضا نيکخو، چ چهارم، تهران، بي‌جا.
    • بشيري، ابوالقاسم، 1389، الگوي انسان کامل با رويکرد روان‌شناختي، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • ـــــ، 1391، «درآمدي بر نظريه شخصيت بر مبناي انديشه ديني»، روان شناسي و دين، ش 17، ص 5-36.
    • پورافکاري، نصرت‌الله، 1380، فرهنگ جامع روان‌شناس – روان‌پزشکي و زمينه‌اي وابسته، تهران، فرهنگ معاصر.
    • تميمي آمدي، ‌عبدالواحد‌بن محمد، 1366، غررالحکم، و دررالکلم، قم، نشر مکتبة الاعلام الاسلامية.
    • جوادي آملي، عبدالله، 1384، فطرت در قرآن، قم، اسراء.
    • ـــــ، 1380، ده مقاله پيرامون مبدأ و معاد، قم، اسراء.
    • خداپناهي، محمد‌کريم، 1389، انگيزش و هيجان، چ دوازدهم، تهران، سمت.
    • راغب اصفهاني، 1386، معجم مفردات الفاظ قرآن، تحقيق نديم مرعشي، قم، مکتبه مرتضوية، لاحياء آثار الجعفريه.
    • ريو مارشال، جان، 1387، انگيزش و هيجان، ترجمة يحيي سيدمحمدي، چ دوازدهم، تهران، نشر ويرايش.
    • سبحاني، جعفر، 1387، اللهيات علي هدي الکتاب و السنه والعقل، قم، المرکز العالمي للدراست العالميه.
    • شجاعي، محمدصادق، 1391، انگيزش و هيجان نظريه‌هاي روان‌شناختي و ديني، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    • شولتز، دوان، 1387، نظريه‌هاي شخصيت، ترجمة يوسف کريمي و همکاران، چ هفتم، تهران، ارسباران.
    • صدري، محمدجعفر، 1428ق، المعجم المفهرس الفاظ القران الکريم، تهران، مکتبة السهروردي للدراسات و النشر.
    • طباطبايي، سيدمحمدحسين، 1370،‌ تفسير الميزان، قم، مؤسسه نشر اسلامي.
    • عبدالرحمن ابن علي المعروف بابن البيع الشيباني، 1977، تيسير الوصول الي جامع الاصول من حديث الرسول، بيروت، داالمعرفة.
    • عثمان نجاتي، محمد، 1388، اسلام و روان‌شناسي، ترجمة محمود بستاني و محمود هويشم، چ چهارم، مشهد، قدس رضوي.
    • فيض‌کاشاني، 1383، المهجة البيضا، بي‌جا، مؤسسه نشر اسلامي.
    • کريمي، يوسف، 1389، روان‌شناسي شخصيت، چ چهادهم، تهران، نشر ويرايش.
    • کليني، محمد‌بن يعقوب، 1385، اصول کافي، ترجمة صادق حسن‌زاده، قم، قائم آل محمد.
    • مجلسي، محمد‌باقر، 1365، بحارالانوار، تهران، دارالکتاب الاسلامي.
    • محمدي ري‌شهري، محمد، 1384، ميزان الحکمه، قم، دارالحديث.
    • مصباح، محمدتقي و همکاران، 1390، فلسفه تعليم تربيت اسلامي، تهران، مدرسه.
    • مصباح‌يزدي، محمد‌تقي، 1388، اخلاق در قرآن، چ دوم، قم، مؤسسه آموزشي پژوهشي امام خميني.
    • معلوف، لويس، 2001، المنجد في الغة العربيه، ط الثانية، بيروت، دارالمشرق.
    • مفضل، ابن‌عمر، بي‌تا، توحيد المفضل، مقدمه و تعليق: کاظم المظفري، قم، مکتبة داوري.
    • منصور، محمود و پريرخ دادستان، 1385، روان‌شناسي ژنتيک، تهران، رشد.
    • منصور، محمود، 1388، روان‌شناسي ژنتيک، چ دهم، تهران، سمت.
    • موسوي‌خميني، سيدروح‌الله، 1378، آزادي از ديدگاه امام خميني، ستاد نمايندگي ولي فقيه در سپاه.
    • نراقي، ملامهدي، 1366، جامع‌السعادات، ترجمة جلاالدين مجتبوي، تهران، حکمت.
    • Hebb, D. o, 1955, Drives and the CNS (C0nceptual Nervous System), Psychological Review, v. 62, p. 242-254.
    • Graumann, C. F, 1971, Motivation, Frankfurt: M.
    • Allport, G. W, 1966, Traits revisited, American Psychologist.
    • Reber, A. (1992). The cognitive unconscious: An evolutionaryperspective, Consciousness and Cognition, v. 1, p. 93-133.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Bashiri, Abolghasem.(2025) Motivation Theory in Religious Thought. Ravanshenasi Wa Din, 7(2), 39-60

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Abolghasem Bashiri."Motivation Theory in Religious Thought". Ravanshenasi Wa Din, 7, 2, 2025, 39-60

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Bashiri, A.(2025) 'Motivation Theory in Religious Thought', Ravanshenasi Wa Din, 7(2), pp. 39-60

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Bashiri, A. Motivation Theory in Religious Thought. Ravanshenasi Wa Din, 2025; 7(2): 39-60