Ravanshenasi Wa Din, Volume 8, Issue 4, No 32, Year 2025 , Pages 127-144
The Relationship of Religious Orientation and Spiritual Intelligence with the Degree of Students' Resilience
Article Type:
Research
Writers:
✍️ Fariborz Sadiqi Arfaii / Associate professor of psychology department, Kashan University / fsa@kashanu.ac.ir
Ali Hoseinzadeh / Assistant professor of Maa'ref Department, Kashan University / hoseinzadeh@qabas.net
Maryam Nadi Ravandi / MA student of educational psychology, Kashan University / nadi.edu1391@yahoo.com
Abstract:
This research aims to investigate the relationship of religious education and spiritual intelligence with the degree of students' resilience. The population sample consists of all the students of Kashan University in the academic year 92-93 (solar). 228 students were chosen by means of classified sampling. The research techniques are: Allport questionnaire on religious orientation, a questionnaire on spiritual intelligence and Scale of Resilience. The results show that the inner religious orientation has a significant positive relationship with spiritual intelligence and degree of students' resilience and there is no significant relationship between female students and male students concerning religious orientation, spiritual intelligence and resilience. Furthermore, there is a significant difference between students and researchers in religion concerning the inner and outer religious orientation, but in as far as spiritual intelligence and degree of resilience are concerned, no difference is detected between these two groups. The results of regression analysis show that spiritual intelligence has the most contribution to the interpretation of students' resilience. Finally, we can concluded that those who have inner religious orientation; that is, they do not pretend to be pious merely out of selfish interest, and those with high spiritual intelligence have high resilience.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :رابطه جهت گیری مذهبی و هوش معنوی با میزان تاب آوری دانشجویان
Abstract:
این پژوهش، با هدف بررسی رابطه میان جهت گیری مذهبی، هوش معنوی با میزان تاب آوری دانشجویان انجام شده است. جامعه آماری، شامل کلیه دانشجویان دانشگاه کاشان در سال تحصیلی 93-92 بود که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای (تعداد 228 دانشجو) انتخاب شدند. ابزار پژوهش، شامل پرسش نامه جهت گیری مذهبی آلپورت، پرسش نامه هوش معنوی و مقیاس تاب آوری بود. نتایج نشان داد که جهت گیری مذهبی درونی، با هوش معنوی و میزان تاب آوری دانشجویان رابطه مثبت معنی دار دارد. از سوی دیگر، بین دانشجویان دختر و پسر در جهت گیری مذهبی، هوش معنوی و تاب آوری تفاوت معناداری وجود ندارد. همچنین بین دانشجویان و دین پژوهان در جهت گیری مذهبی درونی و بیرونی تفاوت معناداری دیده شد، اما در هوش معنوی و میزان تاب آوری در این دو گروه تفاوتی مشاهده نگردید. نتایج تحلیل رگرسیون حاکی از آن بود که هوش معنوی، بیشترین سهم را در تبیین تاب آوری دانشجویان دارد. در نهایت، می توان گفت: افراد دارای جهت گیری مذهبی درونی، که تنها برای منافع شخصی تظاهر به دین داری نمی کنند و افراد دارای هوش معنوی بالا، از تاب آوری بالاتری برخوردارند.
References:
- آذربايجاني، مسعود، 1380، «آزمون جهت‌گيري مذهبي با تکيه بر اسلام»، حوزه و دانشگاه، سال هفتم، ش 29، ص 35-60.
- آقابابايي، ناصر و همكاران، 1390، «هوش معنوي و بهزيستي فاعلي»، روان‌شناسي و دين، سال چهارم، ش 3، ص 83-96.
- البرزي، محبوبه و بهرام جوکار، 1384، «مقايسه خودگرداني مذهبي دانش‌آموزان تيزهوش با دانش‌آموزان عادي در شهرستان شيراز»، مطالعات روان‌شناختي، ش 2 و 3، ص 84-96.
- پورافضل، فرزانه و همكاران، 1392، «بررسي همبستگي استرس ادراک شده با تاب‌آوري در دانشجويان کارشناسي پرستاري»، مجله دانشکده پرستاري و مامايي دانشگاه علوم پزشکي تهران (حيات)، دوره 19، ش 1، ص 41-52.
- پورنسايي، غزل سادات و همكاران، 1392، «رابطه سلامت روان و هوش معنوي با تاب‌آوري در بين دانش‌آموزان پايه ششم شهرستان بندر انزلي»، در: ششمين کنگره بين‌المللي روان‌پزشکي کودک و نوجوان: دانشگاه علوم پزشکي تبريز.
- ترخان، مرتضي، 1392، «اثربخشي آموزش گروهي تفکر انتقادي بر خود اثرمندي اجتماعي و تاب‌آوري»، شناخت اجتماعي، سال دوم، ش 2، ص 100-110.
- جان‌بزرگي، مسعود، 1378، بررسي اثربخشي روان‌درمانگري با و بدون جهت‌گيري مذهبي (اسلامي) بر مهار اضطراب و تنيدگي، پايان‌نامه دکتري، روان‌شناسي عمومي، تهران، دانشگاه تربيت مدرس.
- جليلي، علي و مسعود حسين‌چاري، 1390، «تبيين تاب‌آوري روان‌شناختي در دانشجويان ورزشکار و غير ورزشکار»، رشد و يادگيري حرکتي- ورزشي، ش 6، ص 131-153.
- حسيني‌قمي، طاهره و حسين سليمي بجستاني، 1390، «رابطه جهت‌گيري مذهبي و تاب‌آوري در بين مادران داراي فرزندان مبتلا به بيماري»، روان‌شناسي و دين، سال چهارم، ش 3، ص 69-82.
- حميد، نجمه و همكاران، 1391، «بررسي رابطه سلامت روان و هوش معنوي با تاب‌آوري در دانشجويان دانشگاه علوم پزشکي کرمان»، جنتاشاپير، دوره سوم، ش 2، ص 347-355.
- حميدي، فريده و حسين، 1391، «بررسي مقايسه‌اي هوش معنوي دانش‌آموزان دوره متوسطه بر‌اساس جنسيت و پايه تحصيلي»، زن در فرهنگ و هنر، دوره 4، ش 4، ص 75-88.
- حيدري، اسفنديار و همكاران، 1388، «رابطه مذهب با اضطراب مرگ و هيجان‌‌خواهي»، روان‌شناسي، سال سيزدهم، ش 3، ص 183-198.
- خداپناهي، محمدکريم و محمدعلي خاکسار بلداجي، 1384، «رابطه جهت‌گيري مذهبي و سازگاري روان‌شناختي»، روان‌شناسي، ش 3 (98)، سال نهم، ص 310-320.
- خداپناهي، محمدکريم، 1376، انگيزش و هيجان، تهران، سمت.
- خداياري‌فرد، محمد و همكاران، 1379، «آماده‌سازي مقياس نگرش مذهبي دانشجويان»، روان‌شناسي، ش 4، ص 268-285.
- خرمايي، فرهاد و همكاران، 1392، «بررسي رابطه تاب‌آوري، هوش معنوي و هوش اجتماعي در نوجوانان»، در: ششمين کنگره بين‌المللي روان‌پزشکي کودک و نوجوان: دانشگاه علوم پزشکي تبريز.
- خرمشاهي، بهاء‌الدين، 1372، دين‌پژوهي، تهران، مؤسسة مطالعات و تحقيقات فرهنگي.
- خلعتبري، جواد و صونا بهاري، 1389، «ارتباط بين تاب‌آوري و رضايت از زندگي»، روان‌شناسي تربيتي دانشگاه آزاد اسلامي واحد تنکابن، سال اول، ش 2، ص 83-94.
- دهقان‌زاده، حسين و همكاران، 1391، «رابطه بين جهت‌گيري مذهبي با تاب‌آوري و سلامت روان در دانشجويان کارشناسي دانشگاه علامه طباطبايي»، نخستين همايش ملي شخصيت و زندگي نوين.
- دهقاني، يوسف و سوران رجبي، 1392، «بررسي رابطه تاب‌آوري با سلامت روان و هوش معنوي در دانش‌آموزان دبيرستاني شهر بوشهر»، در: ششمين کنگره بين‌المللي روان‌پزشکي کودک و نوجوان، دانشگاه علوم پزشکي تبريز.
- رحماني، مهري، 1390، «بررسي ارتباط بين جهت‌گيري مذهبي دروني و بيروني با سازگاري اجتماعي- تحصيلي/ شغلي و عزت نفس اجتماعي- تحصيلي شغلي دانشجويان شهر اراک»، در: اولين کنگره روان‌شناسي اجتماعي ايران، تهران.
- رقيب، مائده سادات و همكاران، 1387، «تحليل ميزان هوش معنوي دانشجويان دانشگاه اصفهان و ارتباط آن با ويژگي‌هاي جمعيت‌شناختي»، پژوهش‌نامه مطالعات روان‌شناسي تربيتي، ش 8، ص 39-56.
- زارعي، اقبال و طاهره احمدي سرخوني، 1391، «نقش پيش‌بيني کننده‌هاي هوش معنوي و الگوهاي ارتباطي با ميزان رضايتمندي زناشويي زوجين مراجعه کننده به مراکز مشاوره در شهر بندرعباس»، پژوهش‌هاي روان‌شناسي باليني و مشاوره، ش 2 (2)، ص 101-116.
- ساماني، سيامک و همكاران، 1386، «تاب‌آوري، سلامت رواني و رضايتمندي از زندگي»، روان‌پزشکي و روان‌شناسي باليني ايران، سال سيزدهم، ش 3، ص 290-295.
- صيدي سارويي، محمد و همكاران، 1392، «رابطه الگوهاي ارتباطي خانواده و ويژگي‌هاي شخصيتي با بهزيستي روان‌شناختي با واسطه‌گري تاب‌آوري در بيماران ام.اس»، روش‌ها و مدل‌هاي روان‌شناختي، سال سوم، ش 11، ص 17-38.
- ضميري‌نژاد، سميه و همكاران، 1392، «پيش‌بيني شادکامي دانشجويان بر‌اساس هوش معنوي»، مجله دانشگاه علوم پزشکي سبزوار، دوره بيستم، ش 5، ص 733-781.
- عبدالله‌زاده، حسن و همكاران، 1388، هوش معنوي (مفاهيم، سنجش و کاربردهاي آن)، تهران، روان‌سنجي.
- عظيمي، حميده و مهران ضرغامي، 1381، «بررسي مقابله مذهبي و ميزان اضطراب در دانشجويان علوم پزشکي مازندران در سال تحصيلي 79-78»، مجله علمي- پژوهشي دانشگاه علوم پزشکي مازندران، سال دوازدهم، ش 34، ص 37-46.
- غباري‌بناب، باقر و همكاران، 1385، «هوش معنوي»، انديشه نوين ديني، سال سوم، ش 10، ص 125-147.
- فراهنگ‌پور، فرناز و همكاران، 1389، «رابطه هوش معنوي و عزت نفس با پيشرفت تحصيلي دانش‌آموزن در سال تحصيلي 90-89»، زن و مطالعات خانواده، سال سوم، ش 9، ص 97-119.
- فرهنگي، علي‌اکبر و همكاران، 1388، «هوش پيش‌بيني‌کننده رهبري تحول آفرين: بررسي روابط ميان هوش معنوي، هوش عاطفي و رهبري تحول آفرين»، علوم مديريت ايران، سال چهارم، ش 15، ص 31-57.
- کرمي، جهانگير و همكاران، 1391، «رابطه جهت‌گيري مذهبي با ميزان تاب‌آوري و اميدواري در دانشجويان دانشگاه رازي»، فرهنگ در دانشگاه اسلامي 3، سال دوم، ش 2، ص 243-256.
- کشاورزي، سميه و فريده يوسفي، 1391، «رابطه بين هوش عاطفي، هوش معنوي و تاب‌آوري»، روان‌شناسي، سال شانزدهم، ش 3، ص 299-318.
- محمدي، مسعود، 1384، بررسي عوامل مؤثر بر تاب‌آوري در افراد در معرض خطر سوء مصرف مواد، پايان‌نامه دکتري، روان‌شناسي باليني، تهران، دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي.
- مختاري، عباس و همكاران، 1380، «رابطه جهت‌گيري مذهبي با ميزان تنيدگي»، روان‌شناسي، ش 17 (5)، ص 56-67.
- نورزاد قراملکي، فاطمه و همكاران، 1390، «رابطه هوش معنوي با شيوه‌هاي مقابله مذهبي در دانشجويان دانشگاه تبريز»، در: اولين همايش ملي يافته‌هاي علوم شناختي در تعليم و تربيت.
- Allport ,G. W, & Ross, M. G, 1967, Personal Religious Orientation and Prejudice, Journal of Personality and Scioal psychology, v. 5, p. 432-443.
- Campbell-Sills, L, & et al, 2006, Relationship of resilience to personality, coping and psychiatric symptoms in young adults, Behaviour Research and Therapy, v. 44, p. 585-599.
- Chau-kiu Cheung, Ping KwongKam, 2012, Resiliency in older Hong Kong Chinese: Using the grounded theory approach to reveal social and spiritual conditions, Journal of Aging Studies, v. 26, Issue 3,Special Section: Innovative Approaches to International Comparisons, p. 355–36.
- Crook,G, 2008, The negative relationship between religion and substance use/abuse, Gulifordpress, v. 66, p. 122-129.
- Elkins, M, & Cavendish, 2004, “Developing a plan for pediatric spiritual care”, Holistic Nursing Practice, v. 18 (4), p. 179-186.
- Emmons, R. A, 2000, Is spirituality intelligence? Motivation, cognition, and the psychology of ultimate concern, The International Journal for the Psychology of Religion, v. 10 (1), p. 3-26.
- Freud, S, 1907, Obsessive Acts and Religious Practices (J. Riviera, Trans), In E. Jones (Ed.), Sigmund Freud Collected Papers (p. 25-35), New York, Basic Books.
- Furr,K, A, & et al, 2007, ”Effects of L.D.S Doctrine versus I.D.S Culture on Sslf-Esteem”Intuition:by Undergraduate Journal of Psychology, v. 3, p. 23-28.
- Gardner, H, 1999, Intelligence reframed: Multiple Intelligence for the new millennium, New York, Basic Books.
- Gomes R, & McLaren S, 2006, The association of avoidance coping style, and perceived Mather and farther support with anxiety/Depression among late adolescents, Applicability of resiliency models personality and Individual Differences, v. 40, p. 1165-1176.
- Gomes R, & McLaren S, 2006, The association of avoidance coping style, and perceived Mather and farther support with anxiety/Depression among late adolescents, Applicability of resiliency models personality and Individual Differences, v. 40, p. 1165-1176.
- Hart, A, & et al, 2007, Resilient therepy: working with children and families, Hove, East Sussex: Rutledge.
- Henley, R, 2010, Resilience enhancing psychosocial programs for youth in different culturalcontexts: Evaluation and research, Progress in Development Studies, v. 10 (4), p. 295–307
- Matthews Treadway, K, 1996, "Religion and Optimism: Models of the Relationship", The Student Journal of Psychology, v. 2, p. 1-13.
- McCormick, J, 2009, Religious orientation and locus of control, Presented at the Australian Association for Research in Education Annual Conference, 4-7 December, Sydney, p. 22-24.
- Mcsherry, W, & et al, 2002, ”The construct validity of a rating scale designed to assess spirituality and spiritual care”, International Journal of Nursing Studies, v. 39(7), p. 723-734.
- Seligman, M. E.P, &Csikszentmihalyi, M, 2000, Positive Psychology: An introduction, American Psychologist, v. 55, p. 5-14.
- Simon, J. B, & et al, 2005, Understanding and Fostering Family Resilience, The Family Journal, v. 13, p. 427-436.
- Smith,M, 2005, Spiritualquotient questionnaire: (SQQ),www.myskillsprofile.Com.
- Smith,S, 2004, “Smith, Exploring the interaction of emotional Intelligence and spirituality”, Traumatology, v. 10 (4), p. 231-243.
- Vetter, S, & et al, 2010, Impact of resilience enhancing programs on youth surviving the Beslan school siege, ChildAdolesc Psychiatry Ment Health, v. 22, p. 4-11.
- Walsh, F, 2006, Strengthening family resilience, NewYork: Guilford Press.
- Wolman, R, N, 2007, Spiritual quotient questionnaire, Retrieved from internet: www.conscious pursuits.com.
- Zohar, D, & Marshall, 2000, SQ: spiritual intelligence, the ultimate intelligence, the ultimate intelligence, London, Bloomsbury.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Sadiqi Arfaii, Fariborz, Hoseinzadeh, Ali, Nadi Ravandi , Maryam.(2025) The Relationship of Religious Orientation and Spiritual Intelligence with the Degree of Students' Resilience. Ravanshenasi Wa Din, 8(4), 127-144
Fariborz Sadiqi Arfaii; Ali Hoseinzadeh; Maryam Nadi Ravandi ."The Relationship of Religious Orientation and Spiritual Intelligence with the Degree of Students' Resilience". Ravanshenasi Wa Din, 8, 4, 2025, 127-144
Sadiqi Arfaii, F, Hoseinzadeh, A, Nadi Ravandi , M.(2025) 'The Relationship of Religious Orientation and Spiritual Intelligence with the Degree of Students' Resilience', Ravanshenasi Wa Din, 8(4), pp. 127-144
