Ravanshenasi Wa Din, Volume 18, Issue 3, No 71, Year 2025 , Pages 35-55

    "Possibility of Knowing Reality" from the Perspective of Phenomenological Psychologists, with a Focus on Humanists

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    ✍️ Mohsen Akbari / MA Student in Psychology, Imam Khomeini Educational and Research Institute / mohsenakbari6778@gmail.com
    Mohammad Ali Mohiti Ardakan / Associate Professor, Department of Philosophy, Imam Khomeini Educational and Research Institute / mohiti@iki.ac.ir
    dor 20.1001.1.20081782.1404.18.3.3.2
    doi 10.22034/ravanshenasi.2025.5001405
    Abstract: 
    Psychological thoughts, like other thoughts, are based on foundations. Among these, epistemological foundations are of particular importance. The aim of this research is to examine one of the most important instances of these foundations, namely the principle of the possibility of knowing reality in the thought of phenomenological psychologists. This study, which was organized using a descriptive-analytical method and by relying on sources in psychology and epistemology, after analyzing the basis for the possibility of knowing reality from their perspective, has examined the implications of this viewpoint with a critical approach. The findings of the research show that exclusivism regarding the sources of knowledge leads to the impossibility of accessing the entire reality as it truly is. Although phenomenology in the field of psychology, logically, has implications such as epistemological relativism and, consequently, skepticism in knowledge and the impossibility of real teaching and learning, the behavioral performance of phenomenological psychologists is not consistent with this theoretical foundation. In contrast to phenomenology, based on the selected viewpoint, knowing reality-in-itself, as appropriate to the case, through rational, transmitted, intuitive, or empirical methods, whether directly or indirectly, is possible for humans.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :«امکان شناخت واقع» از نگاه روان‌شناسان پدیدارگرا به‌ویژه انسان‌گرایان
    Abstract: 
    اندیشه‌های روان‌شناختی همانند دیگر اندیشه‌ها بر مبانی استوارند. در این میان مبانی معرفت‌شناختی اهمیتی مضاعف دارند. هدف این تحقیق، بررسی یکی از مهم‌ترین مصادیقِ این مبانی، یعنی مبنای امکان شناخت واقع در اندیشة روان‌شناسان پدیدارگراست. این پژوهش که با روش توصیفی ـ تحلیلی و با تکیه بر منابع روان‌شناسی و معرفت‌شناسی سامان یافته است، پس از تحلیل مبنای امکان شناخت واقع از نگاه ایشان، با رویکردی انتقادی به بررسی لوازم این دیدگاه پرداخته است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهند انحصارگرایی در باب منابع معرفت، به عدم امکان دستیابی به تمام واقعیت، آن‌گونه که هست منجر می‌شود. علی‌رغم آنکه پدیدارگرایی در حوزة روان‌شناسی، به لحاظ منطقی، لوازمی مانند نسبیت‌گرایی معرفت‌شناختی و به دنبال آن شکاکیت در معرفت و عدم امکان تعلیم‌و‌تعلّم واقعی را در پی دارد، عملکرد رفتاری روان‌شناسان پدیدارگرا با این مبنای نظری همخوان نیست. در مقابل پدیدارگرایی، بر اساس دیدگاه برگزیده، شناخت نفس‌الامر به تناسب مورد با روش‌های عقلی، نقلی، شهودی یا تجربی، به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم برای انسان امکان‌پذیر است.
    References: 
    • احمدی، محمدرضا (1395). نقش مبانی معرفت‌شناختی در کشف واقعیت‌های روان‌شناختی. عیار پژوهش در علوم انسانی، 5(2)، 5ـ24.
    • اسماعیلی، فاطمه (۱۴۰۰). نقادی مبانی فلسفی روان‌شناسی انسان‌گرا (با محوریت آثار کارل راجرز) بر اساس حکمت متعالیه. مطالعات ادبیات، عرفان و فلسفه، ۷(۱)، ۵۸ـ۱۱۱.
    • افروز، غلامعلی (1392). نقدی بر اندیشه‌های استاد راجرز در بستر ارزش‌ها و آموزه‌های اسلامی. مطالعات تحول در علوم انسانی، 1(1)، 53ـ66.
    • بشیری، ابوالقاسم (1396). نظریه‌های شخصیت با تکیه بر منابع اسلامی. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    • بونژه، ماریو و آردیلا، روبین (1394). فلسفة روان‌شناسی و نقد آن. ترجمة محمدجواد زارعان و دیگران. تلخیص نقد و اضافات: رحیم ناروئی نصرتی و محمد غروی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    • جمعی از نویسندگان (1400). مبانی علوم انسانی اسلامی از دیدگاه آیت‌الله مصباح یزدی. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    • حسین‌زاده، محمد (1394). منابع معرفت. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    • حسین‌زاده، محمد (1396). معرفت؛ چیستی، امکان و عقلانیت. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    • حسین‌زاده، محمد (1397). جستاری فراگیر در ژرفای معرفت‌شناسی. قم: حکمت اسلامی.
    • حکمت‌مهر، محمدمهدی و طاهری، سیدصدرالدین (1401). تحلیل ماهیت و کمال انسان از منظر راجرز و نقد آن بر اساس فلسفة سینوی. تاریخ فلسفۀ اسلامی، 1(4)، 29ـ54.
    • راجرز، کارل (1390). هنر انسان شدن. ترجمۀ مهین میلانی. تهران: نو.
    • ساعتچی، محمود (1385). مشاوره و روان‌درمانی (نظریه‌ها و راهبردها). تهران: ویرایش.
    • شارف، ریچارد اس. (1390). نظریه‌های روان‌درمانی و مشاوره. ترجمة مهرداد فیروزبخت. تهران: مؤسسة خدمات فرهنگی رسا.
    • شکرشکن، حسین و دیگران (1372). مکتب‌های روان‌شناسی و نقد آن. تهران: سمت و دفتر همکاری حوزه و دانشگاه.
    • شمشیری، محمدرضا (۱۳۹۵). از «من» در پدیدارشناسی تا «خود» در روان‌شناسی (با تأکید بر پدیدارشناسی هوسرل و روان‌شناسی راجرز). تحقیقات جدید در علوم انسانی، ۳(۱۱)، ۲۷ـ۴۶.
    • شیلینگ، لوئیس (1372). نظریه‌های مشاوره. ترجمة سیده خدیجه آرین. تهران: اطلاعات.
    • صدرالمتألهین (1383). الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
    • طباطبائی، سیدمحمدحسین (1402). اصول فلسفه و روش رئالیسم. مقدمه و پاورقی مرتضی مطهری. تهران: صدرا.
    • طوسی، ‌نصیرالدین (1359). تلخیص المحصّل معروف به نقد المحصّل بانضمام رسائل و فوائد کلامی. تهران: مؤسسة مطالعات اسلامی دانشگاه مک‌گیل.
    • قربان‌پور لفمجانی، امیر (۱۴۰۰). نقد مبانی انسان‌شناختی نظریۀ مراجع ‌محور کارل راجرز با نگرش به منابع اسلامی. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، ۱۲(۴۷)، ۶۹ـ۸۴.
    • گروهی از نویسندگان (1391). فلسفة تعلیم و تربیت اسلامی. زیر نظر آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    • مرکز پژوهشی دایرة‌المعارف علوم عقلی اسلامی (1392). اصطلاح‌نامة معرفت‌شناسی با مستند اصطلاحات و نمودار. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    • مصباح یزدی، محمدتقی (1394). آموزش فلسفه. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    • مصباح، مجتبی (1390). بنیادی‌ترین اندیشه‌ها (گزیده‌ای از مبانی اندیشة اسلامی). قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    • مصباح، مجتبی و محمدی، عبدالله (1397). معرفت‌شناسی. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    • مطهری، مرتضی (1371). امکان شناخت. تهران: صدرا.
    • میزیاک، هنری و سکستن، ویرجینیا استاوت (1376). تاریخچه و مکاتب روان‌شناسی. ترجمة احمد رضوانی. مشهد: آستان قدس رضوی.
    • ناروئی نصرتی، رحیم (1401). مبانی روان‌شناسی اسلامی. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    • نای، رابرت دی (1381). سه مکتب روان‌شناسی: دیدگاه‌های فروید، اسکینر و راجرز. ترجمة سیداحمد جلالی. تهران: پادرا.
    References: 
    • Cervone, D. & Pervin (2019). Personality: theory and research, Fourteenth Edition, Wiley.
    • Colman, A. M. (2003). A Dictionary of Psychology. New York, Oxford University Press.
    • Corsini, R. J. (1999). The Dictionary of Psychology. Brunner & Mazel. 
    • Craighead, W. E. & Nemeroff, C. B. (2004). The Concise Corsini Encyclopedia of Psychology and Behavioral Science, Third Edition: John Wiley & Sons, Inc.
    • Feist. G. J. & Roberts. T. A. & Feist. J. (2021). Theories of Personality, Tenth Edition, New York: McGraw-Hill Education. 
    • Hergengahn, B. R. & Henley, T. B. (2013). An Introduction to the History of Psychology, Seventh Edition: Cengage Learning.
    • Maslow, A. H. (2002). Psychology of Science, Maurice Bassett.
    • Nolen-Hoeksema, S., Fredrickson, B. L., Loftus, G. R., & Lutz, C. (2014). Atkinson & Hilgard’s introduction to psychology (16th ed.). Ceng Learning EMEA.
    • Rogers, C. R. (1961). On becoming a person: a therapist's view of psychotherapy. New York, Houghton Mifflin.
    • Rogers, C. R. (1989A). Carl Rogers: Dialogues: Conversation with Martin Buber, Paul Tillich, B. F. Skinner, Gregory Bateson, Michael Polanyi, Rollo May, and Others. New York, Houghton Mifflin Company.
    • Rogers, C. R. (1989B). On becoming a person: a therapist's view of psychotherapy. New York, Houghton Mifflin.
    • Schultz. D. P. & Schultz. S. E. (2017). Theories of Personality, Eleventh Edition, Cengage Learning.
    • VandenBos, Gary R. (2013). APA dictionary of psychology. Washington, DC.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Akbari, Mohsen, Mohiti Ardakan, Mohammad Ali.(2025) "Possibility of Knowing Reality" from the Perspective of Phenomenological Psychologists, with a Focus on Humanists. Ravanshenasi Wa Din, 18(3), 35-55 https://doi.org/10.22034/ravanshenasi.2025.5001405

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mohsen Akbari; Mohammad Ali Mohiti Ardakan.""Possibility of Knowing Reality" from the Perspective of Phenomenological Psychologists, with a Focus on Humanists". Ravanshenasi Wa Din, 18, 3, 2025, 35-55

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Akbari, M, Mohiti Ardakan, M.(2025) '"Possibility of Knowing Reality" from the Perspective of Phenomenological Psychologists, with a Focus on Humanists', Ravanshenasi Wa Din, 18(3), pp. 35-55

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Akbari, M, Mohiti Ardakan, M. "Possibility of Knowing Reality" from the Perspective of Phenomenological Psychologists, with a Focus on Humanists. Ravanshenasi Wa Din, 2025; 18(3): 35-55