Ravanshenasi Wa Din, Volume 15, Issue 3, No 59, Year 2025 , Pages 27-46

    مفهوم‌شناسی «خرد» در روان‌شناسی و تناظرشناسی مفاهیم آن در منابع اسلامی

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Ali Bayat / دانشجوی دکترا پژوهشگاه حوزه و دانشگاه / abayat@rihu.ac.ir
    ✍️ Hamid Rafieihonar / استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی / hamidrafii2@gmail.com
    Mohammad reza Jahangirzadeh qomi / Assistant Professor - General Psychology, Imam Khomeini Educational and Research Institute / jahangirzademr@gmail.com
    Pages: 27-46 Receive Date: 2025/02/23 Accept Date: 2025/02/23
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :مفهوم‌شناسی «خرد» در روان‌شناسی و تناظرشناسی مفاهیم آن در منابع اسلامی
    Abstract: 
    تحقیق در این باره که «خرد چیست و چگونه تعریف می شود؟» بنیادی ترین حوزه از مطالعات خرد است. هدف این پژوهش، مفهوم شناسی «خرد» در روان شناسی و شناسایی مفاهیم متناظر آن در منابع اسلامی است. بدین منظور، برای مفهوم شناسی «خرد» در روان شناسی و سپس شناسایی مفاهیم متناظر با آن در منابع اسلامی، از روش «معناشناسی زبانی» و در بخش بررسی میزان مطابقت این مفاهیم با خرد در منابع اسلامی، از روش «توصیفی زمینه یابی» استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد: حوزه معنایی «خرد» در لغت و روان شناسی، با مؤلفه هایی همچون «دانش ساختاری و فرایندی، ژرف نگری، نیک خواهی و ارزش های متعالی، کنترل هیجانی و عواطف مثبت و عمل به دانش و توانمندی های مهارتی» مشخص می شود. متناظر با حوزه معنایی «خرد» در لغت و روان شناسی، واژگانی از جمله «عقل، علم، معرفت، حکمت، فطنه، ذکاء، فهم، شعور، ادراک، استنتاج فکر، فقه، رویه، خبره، کیاست، فراست، درایت، حصافت، حذاقت، تدبر، تمییز، نصح و بصیرت» در منابع اسلامی شناسایی شد. نتایج پژوهش در گام دوم نشان داد: مفاهیم «استنتاج، حذاقت، حصافت، و نصیحت» با میزان شاخص روایی محتوایی (CVI) 72/.، 44/.، 44/.، و 36/. حذف و 19 مفهوم دیگر از میزان قرابت مطلوب با خرد در منابع اسلامی برخوردار است.
    Keywords: 
    منابع اسلامی
    روان‌شناسی
    خرد
    مفهوم‌شناسی
    مفاهیم مشیر به خرد
    • 56 reads
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Bayat, Ali, Rafieihonar, Hamid, Jahangirzadeh qomi, Mohammad reza.(2025) مفهوم‌شناسی «خرد» در روان‌شناسی و تناظرشناسی مفاهیم آن در منابع اسلامی. Ravanshenasi Wa Din, 15(3), 27-46

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Ali Bayat; Hamid Rafieihonar; Mohammad reza Jahangirzadeh qomi."مفهوم‌شناسی «خرد» در روان‌شناسی و تناظرشناسی مفاهیم آن در منابع اسلامی". Ravanshenasi Wa Din, 15, 3, 2025, 27-46

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Bayat, A, Rafieihonar, H, Jahangirzadeh qomi, M.(2025) 'مفهوم‌شناسی «خرد» در روان‌شناسی و تناظرشناسی مفاهیم آن در منابع اسلامی', Ravanshenasi Wa Din, 15(3), pp. 27-46

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Bayat, A, Rafieihonar, H, Jahangirzadeh qomi, M. مفهوم‌شناسی «خرد» در روان‌شناسی و تناظرشناسی مفاهیم آن در منابع اسلامی. Ravanshenasi Wa Din, 2025; 15(3): 27-46