Ravanshenasi Wa Din, Volume 2, Issue 1, No 5, Year 2025 , Pages 123-144
The Elementary Scale for Assessing Reason
Article Type:
Promotional
Writers:
Rahim Mirderikvandi
/ Faculty Member in Imam Khomeini Research and Educational Institute / mirderikvandi@qabas.net
/ Faculty Member in Imam Khomeini Research and Educational Institute / mirderikvandi@qabas.netAbstract:
In view of its importance, value and special status in our Islamic culture and religious literature, reason is the criterion in many affairs, the condition for religious obligations, and the subject of many jurisprudential, legal, juridical, and epistemological issues. Accordingly, the scientific and precise study of reason, developing a new and local device and scale for assessing it, validating and proving the reliability of that scale, and finally employing it in various professions and other affairs can be highly valuable and specially necessary. This article is aimed at developing and presenting a creative Islamic scale for assessing the individuals' reason. The raw items of this new scale have been devised based on Quranic verses and Islamic traditions. The reliability of this scale was calculated qualitatively and quantitatively with the assistance of Islamic scholars and authorities, and its validity was obtained by conducting it on 53 subjects and using descriptive and inferential statistics formula including graphs, distribution indexes, Spearman and Pearson's correlations, Cronbach's Alpha test, Chi-square test, F test, and other tests for calculating significance level of correlation coefficients.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :مقیاس مقدماتی سنجش عقل
Abstract:
با توجه به اینکه عقل در فرهنگ و معارف اسلامی و ادبیات دینی ما اهمیت، ارزش و جایگاه ویژه ای دارد، ملاک بسیاری از امور، شرط تکلیف و موضوع بسیاری از مسائل فقهی، حقوقی، قضایی و معرفتی است، از این رو، مطالعه‌ی علمی و دقیق آن، ساخت ابزار و مقیاسی جدید و بومی برای سنجش آن، اعتباریابی و اثبات روایی این مقیاس و در نهایت، به کارگیری آن در مشاغل و بسیاری از امور دیگر، می تواند از ارزش فراوان و ضرورت خاصی برخوردار باشد. این مقاله، با هدف ساخت و ارائه‌ی یک مقیاس بدیع اسلامی، برای سنجش و اندازه گیری میزان عقل افراد نگاشته شده است. مواد و آیتم های خام این مقیاس جدید بر اساس آیات و روایات، تهیه و تدوین گردیده است. میزان روایی آن، به روش خبره به صورت کمی و کیفی، به کمک صاحب نظران و متخصصان اسلامی و میزان اعتبار آن، با اجرا روی 53 آزمودنی و به کمک فرمول ها و محاسبات آمارتوصیفی و استنباطی، از جمله نمودارها، شاخص های پراکندگی، روش همبستگی اسپیرمن و پیرسون، آزمون آلفا کرنباخ، آزمون خی دو، آزمون f و سایر آزمون های معناداربودن ضرایب همبستگی، محاسبه و تعیین شده است.پ
Keywords:
References:
- ـ آلن، جی. مری و ین، ام. وندی، مقدمه ای بر نظریه های اندازه گیری (روان سنجی)، ترجمة علی دلاور، تهران، سمت، 1374.
- ـ آمدی تمیمی، عبدالواحد، غررالحکم و دررالکلم، بیروت، موسسه اعلمی مطبوعات، 1407ق.
- ـ ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1418.
- ـ ابن شعبه حرانی، حسن، تحف العقول (با شرح و ترجمه فارسی)، تهران، اسلامیه، 1384.
- ـ ابن منظور، محمد، لسان العرب، بیروت، مؤسسه احیاء تراث عربی، 1416ق.
- ـ اسلامی، محسن، رابطه عقل و قلب در قرآن، پایان نامة کارشناسی ارشد الهیات و معارف،قم، مؤسسة امام حمینی€، 1378.
- ـ افروز، غلامعلی و حیدرعلی هومن، روش تهیه آزمون هوش، تهران، دانشگاه تهران، چ دوم، 1380.
- ـ الصالح، صبحی، نهج البلاغه، بیروت، [بی ناشر]، 1387.
- ـ امین زاده، محمدرضا، عقل در نظام دین، قم، انصاری، 1383.
- ـ ایمانی، محسن، تربیت عقلانی، تهران، امیرکبیر، 1378.
- ـ بیانی، احمد، روش های تحقیق و سنجش در علوم تربیتی و روان شناسی، تهران، رهیافت، 1378.
- ـ بی ریا، ناصر و همکاران، روان شناسی رشد با نگرش به منابع اسلامی، تهران، سمت، 1375.
- ـ پاشا شریفی، حسن و نجفی زند، جعفر، روش های آماری در علوم رفتاری، تهران، سخن، چ هشتم، 1376.
- ـ پاشا شریفی، حسن، اصول روان سنجی و روان آزمایی، تهران، رشد، چ سوم، 1374.
- ـ ثرندایک، ال. رابرت، روان سنجی کاربردی، ترجمة حیدرعلی هومن، تهران، دانشگاه تهران، 1375.
- ـ جعفری، اباذر، مفهوم عقل در کتاب العقل و الجهل اصول کافی با تاکید بر شرح ملاصدرا، پایان نامه کارشناسی ارشد الهیات و معارف، قم، مؤسسة امام حمینی€، 80ـ1379.
- ـ جوادی آملی، عبدالله، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، قم، اسراء، 1386.
- ـ چورمقی، محسن، کارکردهای عقل نظری و عقل عملی، پایان نامه کارشناسی ارشد فلسفه، قم، مؤسسة آموزشی پژوهشی امام حمینی€، 1383.
- ـ حسن زاده، رمضان و مداح، محمدتقی، روش های آماری در علوم رفتاری، تهران، نشر ویرایش، چ دوم، 1386.
- ـ حسن زاده، رمضان، روش های تحقیق در علوم رفتاری( راهنمای عملی تحقیق)، تهران، ساوالان، چ دوم، پاییز 1382.
- ـ حسینی، سیدحسین، رسالت عقل از دیدگاه قرآن، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته الهیات و معارف اسلامی، قم، مؤسسة آموزشی پژوهشی امام خمینی€، 1379.
- ـ حسینیان، محمدجعفر، روش پژوهش، قم، فجر ولایت، 1382.
- ـ دلاور، علی، احتمالات و آمار کاربردی در روان شناسی و علوم تربیتی، تهران، رشد، چ یازدهم، 1384.
- ـ دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا، تهران، دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، 1337.
- ـ رحیمی اردستانی، مصطفی، ترجمه المنجد، تهران، صبا، 1377.
- ـ رشیدپور، مجید، رشد عقلی، تهران، انجمن اولیا و مربیان، چ سوم، 1378.
- ـ سالاری فر، محمدرضا و همکاران، «مبانی نظری مقیاس های دینی» در: گزیده مقالات همایش مبانی نظری و روان سنجی مقیاس های دینی)، قم و تهران، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و دفتر طرح های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1384.
- ـ سرمد، زهره، بازرگان، عباس و حجازی، الهه، روش های تحقیق در علوم رفتاری، تهران، آگاه، چ دوازدهم، 1385.
- ـ سیدعباس زاده، میرمحمد، روش های علمی تحقیق در علوم انسانی، ارومیه، دانشگاه ارومیه، 1380.
- ـ شیخ الاسلامی، سیدحسین، گفتار امیرالمومنین (ترجمه غررالحکم)، قم، انصاریان، چ چهارم، 1378.
- ـ طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان، بیروت، مؤسسة اعلمی مطبوعات، 1417ق.
- ـ عزیزی، عباس، نهج البلاغه موضوعی، تهران، صلاة، 1380 .
- ـ عیسوی، عبدالرحمن، آشنایی با مقدمات روش تحقیق در روان شناسی، ترجمة و تحقیق نجیب الله نوری، قم، مؤسسة آموزشی پژوهشی امام خمینی€، 1385 .
- ـ غفاری ساروی، حسین، عقل در آینه نقل، ساری، شوق، 1383.
- ـ قمی، شیخ عباس، سفینة البحار، قم، اسوه، چ دوم، 1416ق.
- ـ کاپلان، ام. روبرت و ساکوزو، پ. دنیس، روان آزمایی، ترجمة علی دلاور و همکاران، تهران، ارسباران، 1386.
- ـ کرلینجر، ان. فرد، مبانی پژوهش در علوم رفتاری، ترجمة حسن پاشاشریفی و جعفر نجفی زند، تهران، آوای نور، 1374.
- ـ کلینی، محمدبن یعقوب، اصول کافی، با ترجمة و شرح محمدباقر کمره ای، تهران، اسوه، 1372.
- ـ کورتز، نورمن، مقدمه ای بر آمار در علوم اجتماعی، ترجمة حبیب الله تیموری، تهران، نی، چ چهارم، 1384.
- ـ گراث، گری و مارنات، راهنمای سنجش روانی، ترجمة حسن پاشاشریفی و محمدرضا نیکخو، تهران، رشد، چ دوم، 1375 .
- ـ گرین، جودیت و الیویرا، دی. مانوئلا، کاربرد آزمون های آماری در پژوهش های علوم رفتاری، ترجمة علی دلاور و مهرداد پرثان، تهران، ارسباران، 1380 .
- ـ گرینون، ژیل و ویو، سوزان، آمار کاربردی، ترجمة حمزه گنجی و مهدی گنجی، تهران، ساوالان، چ دوم، 1384 .
- ـ گنجی، حمزه و ثابت، مهرداد، روان سنجی(مبانی نظری آزمون های روانی)، تهران، ساوالان، 1379.
- ـ گنجی، حمزه، آزمون های روانی مبانی نظری و عملی، تهران، ساوالان، چ نهم، 1383 .
- ـ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسة وفاء، چ دوم، 1403ق .
- ـ محمدعلی زاده، محمدرضا، نقش عقل در اجتهاد، پایان نامة کارشناسی ارشد الهیات و معارف، قم، مؤسسة آموزشی پژوهشی امام حمینی€، 1378.
- ـ محمدی ری شهری، محمد، خردگرایی در قرآن و حدیث، ترجمة مهدی مهریزی، قم، دارالحدیث، 1378 .
- ـ محمدی ری شهری، محمد، علم و حکمت در قرآن و حدیث، ترجمة عبدالهادی مسعودی، قمک دارالحدیث، 1379 .
- ـ محمدی ری شهری، محمد، منتخب میزان الحکمه، قم، دارالحدیث، چ سوم، 1381.
- ـ محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه با ترجمه فارسی، ترجمة حمیدرضا شفیعی، قم، دارالحدیث، چ هشتم، ویرایش دوم، 1386.
- ـ محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، قم، دارالحدیث، 1375.
- ـ مطهری، مرتضی، تعلیم و تربیت در اسلام، تهران، صدرا، چ بیست و ششم، 1374.
- ـ مهدی زاده، حسین، آئین عقل ورزی، قم، مؤسسة امام خمینی€، 1383.
- ـ مهدی زاده، حسین، بررسی جایگاه عقل در تربیت از دیدگاه امام موسی کاظم€ در روایت هشام بن حکم، پایان نامه کارشناسی ارشد علوم تربیتی، قم، مؤسسة امام حمینی€، 1377.
- ـ موحد، فریناز، بررسی تطبیقی عقل و هوش در قلمرو روان شناسی و تعلیم و تربیت، کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران، 75-1374.
- ـ موسوی همدانی، سیدمحمدباقر، ترجمه تفسیر المیزان، قم، اسلامی(جامعه مدرسین)،1364.
- ـ نکونام، جعفر، روش تحقیق کتابخانه ای با تاکید بر علوم اسلامی، قم، دانشگاه قم، چ دوم، 1382.
- ـ نیکزاد، عباس، عقل و دین از دیدگاه ملاصدرا، تهران و قم، امیرکبیر و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1386.
- ـ هومن، حیدرعلی، استنباط آماری در پژوهش رفتاری، تهران، سمت، چ سوم، 1385.
- ـ هومن، حیدرعلی، پایه های پژوهش در علوم رفتاری (شناخت روش علمی)، تهران، سلسله، 1366.
- ـ هومن، حیدرعلی، تحلیل داده های چند متغیری در پژوهش رفتاری، تهران، پارسا، 1380.
- ـ هومن، عباس، راهنمای عملی پژوهش های تربیتی، تهران، مؤسسة فرهنگی منادی تربیت، 1382.
- Barnet, Ronald and Maxwell, Nicholas, Wisdom in the University, London and New York: Routledge Taylor and Francis Group, 2008.
- Brace, Nicola, Kemp, Richard and Snelgar, Rosemary, SPSS for Psychologists, China: Palgrave MacMillan, 2006.
- Clements, E. Ronald, Wisdom in Theology, Michigan: The Paternoster Press, 1992.
- Cohen, Louiss, Manion Lawrence and Morrison, Keitk, Research Methods in Education, London and New York: Routledge Taylor and Francis Group, 6th Edition, 2008.
- Colman, M. Andrew, A Dictionary of Psychology, UK and USA: Oxford University Press, 2003.
- Corsini, J. Raymond, The Dictionary of Psychology, UK and USA: Taylor & Francis Group, 1999.
- Flanagan, Owen, The Science of the Mind, London: The MIT Press, 1991.
- Gardner, Howard, The mind's New Science A History of the Cognitive Revolution, New York: Basic Books, INC. Publishers, 1985.
- Haugeland, John, Mind Design, USA: Bradford Books Publishers Inc, 1981.
- Hornby, Albert and et al, Oxford Advanced Learner's Dictionary of Current English, London: Oxford University Press, 7th edition, 2005.
- Jacobson, W. John, Mulick, A. James and Rojahn, Johannes, Handbook of Intellectual and Developmental Disabilities, USA: Springer, 2007.
- Kekes, John, Moral Wisdom and Good Lives, Ithaca and London: Cornell University Press, 1995.
- Lucas, Caro, Intelligence and Cognitive Systems, Iran: Institute for Studies in Theorical Physics and Mathematics(IPM), 1996.
- Mesbah, Ali, Human Gognifive Development in the TransCendental Philosophy of Sadr al-Din Shirazi and the Genetic Epistemology of Jean Piaget, M.A, Institute of Islamc Studies, McGill, Montereal, 1994.
- Murray, A.H. James,Bradly, Henrey, Craigie,W.A and Onions, C.T, The Oxford English Dictionary A New English Dictionary on Historical Principles, London: Clarendon Press Oxford( Oxford University Press), volume 1-13, 1961.
- Reber, Arthurs and Reber, Emily, The Penguin Dictionary of Psychology, London: Penguin Books, Third Edition, 2001.
- Reber,S. Arthur and Reber,S. Emily, The Penguin Dictionary of Psychology, London and New York: Penguin Books,third edition, 2001.
- Reber,S. Arthur, Dictionary of Psychology, Tehran: Roshd Press, 1368.
- Strenberg, Robert, Wisdom its Nature, Origins, and Development, New York: Combridge University Press, 1992.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Mirderikvandi, Rahim.(2025) The Elementary Scale for Assessing Reason. Ravanshenasi Wa Din, 2(1), 123-144
Rahim Mirderikvandi."The Elementary Scale for Assessing Reason". Ravanshenasi Wa Din, 2, 1, 2025, 123-144
Mirderikvandi, R.(2025) 'The Elementary Scale for Assessing Reason', Ravanshenasi Wa Din, 2(1), pp. 123-144
