روان‌شناسی و دین، سال دوازدهم، شماره چهارم، پیاپی 48، زمستان 1398، صفحات 25-42

    سبب‌شناسی نفاق از منظر منابع اسلامی و مقایسه آن با دو مفهوم روان‌شناختی ریاکاری اخلاقی و ناهماهنگی شناختی

    نوع مقاله: 
    پژوهشی
    نویسندگان:
    ✍️ علی تیمورنژاد / کارشناسی ارشد روان شناسی مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره / aliaram6969@gmail.com
    محمدرضا احمدی محمدآبادی / استادیار گروه روان شناسی مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره / m.r.ahmadi313@gmail.com
    محمدرضا جهانگیرزاده / استادیار گروه روان شناسی مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره / jahangirzademr@gmail.com
    چکیده: 
    «نفاق»، پدیده ای روان شناختی است که بر اساس متون اسلامی با ملاک های سلامت روانی در تعارض است. این پژوهش، درصدد سبب شناسی، و شناسایی تشابه ها و تفاوت های نفاق با دو مفهوم ریاکاری اخلاقی و ناهماهنگی شناختی در روان شناسی می باشد. این پژوهش به لحاظ هدف، از نوع تحقیقات بنیادی و از حیث رویکرد، کیفی است که در گردآوری اطلاعات از روش تحلیل مفهومی ـ محتوایی، بهره می برد. نفاق، بر اساس متون اسلامی عبارت است از: «یک وضعیت روانی ـ رفتاری نابهنجار که شامل هرگونه دوگانگی ظاهر و باطن یا قول و فعل در روابط میان فردی می باشد». در بخش سبب شناسی از منظر متون اسلامی، عوامل انگیزشی (مثل ترس و طمع)، آمادگی های روانی (مثل تعصب و احساس ذلت)، و عوامل رفتاری (مثل دروغگویی و خلف وعده) به عنوان محوری ترین عوامل نفاق شناسایی شد. در بخش سبب شناسی مبتنی بر دو مفهوم ریاکاری اخلاقی و ناهماهنگی شناختی، جلب منفعت شخصی، به عنوان تنها عامل روان شناختی شناسایی شد. نتیجه اینکه در مفهوم شناسی نفاق بر اساس منابع اسلامی مفهوم محوری در تعریف نفاق یعنی «هرگونه دوگانگی ظاهر و باطن» در نظریات و مفاهیم روان شناختی مانند ریاکاری اخلاقی و ناهماهنگی شناختی، نیز منعکس شده است. در بخش سبب شناسی وجود مفاهیم مشترکی مانند «طمع» در متون اسلامی و جلب منفعت شخصی در متون روان شناختی می تواند موجب هم افزایی دو ساحت دین و روان شناسی شود.
    Article data in English (انگلیسی)
    متن کامل مقاله: 

     


    The Etiology of Hypocrisy from the Perspective of Islamic Sources and its Comparison with the two Psychological Concepts of Ethical Hypocrisy and Cognitive Dissonance

     

    Ali Teymour Nezhad / MA of Psychology from the Imam Khomeini Education and Research Institute

                                                                                                 aliaram6969@gmail.com

    Mohammad Reza Ahmadi / Associate Professor of the Department of Psychology at the Imam Khomeini Education and Research Institute                                                                                                                      m.r.Ahmadi313@Gmail.com

    Mohammad Reza JahangirZadeh / Associate Professor of the Department of Psychology at the Imam Khomeini Education and Research Institute                                                                                                jahangirzademr@gmail.com

    Received: 2018/05/10 - Accepted: 2018/11/06

     

    Abstract

    "Hypocrisy" is a psychological phenomenon that, according to Islamic texts, is in conflict with the criteria of mental health. This study seeks to recognize and identify similarities and differences between the two concepts of ethical hypocrisy and cognitive dissonance in psychology. The purpose of this study is fundamental research and qualitative approach that uses conceptual-content analysis method to gather information. The hypocrisy, according to Islamic texts, is: "An abnormal psycho-behavioral condition that includes any apparent dichotomy within or between interpersonal relationships". In the etiology part, from the perspective of Islamic texts, motivational factors (such as fear and greed), psychological preparedness (such as prejudice and sense of disgust), and behavioral factors (such as lying and backwardness) were identified as the most central factors of hypocrisy. In the etiology part based on the two concepts of ethical hypocrisy and cognitive dissonance, self-interest was identified as the only psychological factor. The result is that in the concept of hypocrisy based on Islamic sources, the key concept in the definition of hypocrisy, i.e., "any dichotomy of appearance and inside", is also reflected in psychological theories and concepts such as ethical hypocrisy and cognitive dissonance. In the etiology part, the existence of common concepts such as "greed" in Islamic literature and self-interest in psychological texts can lead to the synergy between religion and psychology.

    Keywords: Hypocrisy, Moral Hypocrisy, Cognitive Dissonance, cognitive dissonance, the etiology of hypocrisy.

    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    تیمورنژاد، علی، احمدی محمدآبادی، محمدرضا، جهانگیرزاده، محمدرضا.(1398) سبب‌شناسی نفاق از منظر منابع اسلامی و مقایسه آن با دو مفهوم روان‌شناختی ریاکاری اخلاقی و ناهماهنگی شناختی. فصلنامه روان‌شناسی و دین، 12(4)، 25-42

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    علی تیمورنژاد؛ محمدرضا احمدی محمدآبادی؛ محمدرضا جهانگیرزاده."سبب‌شناسی نفاق از منظر منابع اسلامی و مقایسه آن با دو مفهوم روان‌شناختی ریاکاری اخلاقی و ناهماهنگی شناختی". فصلنامه روان‌شناسی و دین، 12، 4، 1398، 25-42

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    تیمورنژاد، علی، احمدی محمدآبادی، محمدرضا، جهانگیرزاده، محمدرضا.(1398) 'سبب‌شناسی نفاق از منظر منابع اسلامی و مقایسه آن با دو مفهوم روان‌شناختی ریاکاری اخلاقی و ناهماهنگی شناختی'، فصلنامه روان‌شناسی و دین، 12(4), pp. 25-42

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    تیمورنژاد، علی، احمدی محمدآبادی، محمدرضا، جهانگیرزاده، محمدرضا. سبب‌شناسی نفاق از منظر منابع اسلامی و مقایسه آن با دو مفهوم روان‌شناختی ریاکاری اخلاقی و ناهماهنگی شناختی. روان‌شناسی و دین، 12, 1398؛ 12(4): 25-42