سال سيزدهم، شماره اول، پياپي 49، بهار 1399
محمد ناصررضايي / كارشناس ارشد مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره nasermo1355@gmail.com
محمدرضا احمدي / استاديار گروه روان‌شناسي مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره m.r.Ahmadi313@gmail.com
محمدصادق شجاعي / استاديار گروه روان‌شناسي پژوهشگاه حوزه و دانشگاه s_shojaei@yahoo.com
دريافت: 28/01/1397 ـ پذيرش: 04/05/1397
چکيده
هدف اين پژوهش، شناسايي ماهيت و چيستي رابطة صميمانه در قرآن کريم و روايات اسلامي است؛ براي گردآوري و تحليل داده‌ها، از روش تحليل کيفي محتواي متون اسلامي استفاده شده و نتايج ذيل حاصل شد: 1. علاقه‌ها و پيوندهاي خالص، نزديک، شديد و بلندمدت دو يا چندجانبة همراه با خودفاش‌سازي، بي‌طرفي و عدالت، اجزاي تشکيل‌دهندة رابطه صميمانه است؛ 2. عبور از يک رابطة سطحي به رابطة صميمانه ويژگي‌هايي را مي‌طلبد که مي‌توانند ماهيت و چيستي اين رابطه را تشکيل دهد؛ اين ويژگي‌ها در روان‌شناسي عبارتند از: 1. تأثيرگذاري عاطفي؛ 2. رازدل‌گويي؛ 3. پايداري؛ 4. صداقت؛ 5. همدلي. اما ويژگي‌هاي رابطة صميمانه در منابع اسلامي بنيادي‌تر و اساسي‌تر بوده و از نظر کمي رابطه‌هاي کمتري را شامل شده و به لحاظ کيفي از عمق و شدت بيشتري برخوردار است. اين ويژگي‌ها عبارتند از: 1. خدامحوري؛ 2. اخلاص؛ 3. پايداري؛ 4. تأثيرگذاري عاطفي. هر يک از اين چهار ويژگي نشانههاي خاص خود را دارند و حتي پايداري در منابع اسلامي با پايداري در رابطة صميمانه از نظر روان‌شناختي تفاوت روشني دارد؛ در اين منابع علاوه بر تأکيد به پايداري دوستي در دنيا، دوستان صميمي نگرش و گرايش به آخرت را نيز در طرف مقابل مورد نظر قرار مي‌دهند. به اين ترتيب، علاوه بر آنکه در ويژگي ايمان به خدا و اخلاص، رابطة صميمانه بر اساس منابع اسلامي از رابطة صميمانه روان‌شناختي متمايز مي‌شود، در نحوة دوام دوستي نيز رابطه صميمانه مبتني بر منابع اسلامي تفاوت فاحشي با وجود همين ويژگي در رابطه صميمانه روان‌شناختي دارد.
کليدواژه‌ها: رابطه، روابط، صميميت، رابطة صميمانه، دوستي، منابع اسلامي.