Ravanshenasi Wa Din, Volume 11, Issue 3, No 43, Year 2025 , Pages 85-101

    The Effectiveness of Religion-Based Cognitive-Behavioral Therapy on Resilience and Happiness in University StudentsAssociate Professor of Clinical Psychology, Shahid Chamran University of Ahwaz

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    ✍️ Najmeh Hamid / Associate Professor of Clinical Psychology, Shahid Chamran University of Ahwaz / n.hamid@scu.ac.ir
    Yaser Bulaghi / MA Student, Clinical Psychology, Shahid Chamran University of Ahwaz
    Mahnaz Mehrabi zade / Professor of Psychology, Shahid Chamran University of Ahwaz / m_mehrabizadeh@yahoo.com
    Pages: 85-101 Receive Date: 2025/04/04 Accept Date: 2025/04/04
    Abstract: 
    The aim of this study was to investigate the effectiveness of religion-based cognitive-behavioral therapy on students’ resilience and happiness. 375 university students responded to Connor and Davidson Resilience Questionnaire and Oxford Happiness Questionnaire. From among those who scored a standard deviation below average in the resilience and happiness questionnaires, 40 were randomly selected. Due to the loss of 6 subjects in the experimental group, the control group was equally matched. Subjects were then divided into two experimental and control groups (n = 14). Religion-based cognitive-behavioral therapy was presented to the experimental group in ten 90 -minute sessions. During this time period, the control group did not receive any intervention. The findings of the study showed that there is a significant difference between the experimental and control groups in terms of resilience and happiness (P
    Keywords: 
    religion-based cognitive-behavioral therapy
    resilience
    happiness
    university students
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :اثربخشی درمان شناختی- رفتاری مذهب‌محور بر تاب‌آوری و شادکامی در دانشجویان
    Abstract: 
    این پژوهش، با هدف بررسی اثربخشی درمان شناختی ـ رفتاری مذهب محور، بر تاب آوری و شادکامی دانشجویان اجرا شد. 375 دانشجو به پرسش نامه تاب آوری کانر و دیویدسون و شادکامی آکسفورد پاسخ دادند. از میان افرادی که در پرسش نامه تاب آوری و شادکامی یک انحراف معیار پایین تر از میانگین کسب کردند، به طور تصادفی تعداد 40 نفر انتخاب شدند. به دلیل ریزش 6 آزمودنی در گروه آزمایش، گروه کنترل هم به همان اندازه همتاسازی گردید. سپس، آزمودنی ها به دو گروه آزمایش و کنترل (14 نفری) تقسیم شدند. درمان شناختی ـ رفتاری مذهب محور، در 10 جلسه 90 دقیقه ای به گروه آزمایش ارائه شد، در این مدت، گروه کنترل هیچ گونه مداخله ای دریافت نکرد. یافته های پژوهش نشان داد که میان گروه آزمایش و کنترل، از لحاظ تاب آوری و شادکامی تفاوت معناداری وجود دارد (001/0>p)؛ یعنی میزان تاب آوری و شادکامی در گروه آزمایش، نسبت به پیش آزمون و گروه کنترل به طور معنا داری افزایش یافته بود. نتایج پژوهش نشان می دهد که کاربرد روان درمان گرانه، به ویژه مداخلات شناختی ـ رفتاری مذهب محور، در کنار درمان های پزشکی، موجب افزایش میزان تاب آوری و شادکامی دانشجویان می شود.
    Keywords: 
    دانشجویان
    شادکامی
    تاب‌آوری
    درمان شناختی ـ رفتاری مذهب‌محور
    References: 
    • آقایانی چاوشی، اکبر و همکاران، 1387، «بررسی رابطه‌ نماز با جهت‌گیری مذهبی و سلامت روان»، علوم رفتاری، دورة دوم، ش 2، ص 13-22.
    • احمری طهران، هدی و همکاران، 1388، «همبستگی بین نگرش نسبت به امور مذهبی و افسردگی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی قم»، مجله دانشگاه علوم پزشکی قم، دورة سوم، ش 3، ص 51-56.
    • اسدی نوقانی، احمدعلی و همکاران، 1384، روان‌پرستاری، تهران، بشری.
    • بهرامی احسان، هادی و آناهیتا تاشک، 1383، «ابعاد رابطه میان جهت‌گیری مذهبی و سلامت روانی و ارزیابی مقیاس جهت‌گیری مذهبی»، روان‌شناسی و علوم تربیتی، دورة سی‌وچهارم، ش 2، ص 41-63.
    • بوالهری، جعفر و همکاران، 1391، «اثربخشی رویکرد گروه‌درمانی معنوی بر کاهش میزان افسردگی، اضطراب و استرس در زنان مبتلا به سرطان سینه»، جامعه‌شناسی زنان، سال سوم، ش 1، ص 85-116.
    • ترقی‌جاه، صدیقه و همکاران، 1386، «مقايسه تأثير روان‌درماني گروهي با رويكرد شناختي و رويكرد معنوي بر افسردگي دانشجويان دختر دانشگاه‌هاي تهران»، پژوهش‌های مشاوره، دورة ششم، ش 21، ص 111-125.
    • جان‌بزرگی، مسعود، 1378، بررسی اثربخشی روان‌درمانگری کوتاه‌مدت آموزش خودمهارگری با و بدون جهت‌گیری مذهبی بر مهار اضطراب و تنیدگی در سطح دانشجویان دانشگاه تهران، رسالة دکتری روان‌شناسی، تهران، دانشگاه تربیت مدرس.
    • جعفری، عیسی و همکاران، 1389، «اثربخشی آموزش مهارت‌های مقابله‌ای مبتنی بر مدل مارلات در پیشگیری از عود و افزایش تاب‌آوری در افراد وابسته به مواد»، روان‌شناسی بالینی، دورة اول، ش 3، ص 77-87.
    • جوکار، بهرام و همکاران، 1389، «پیش‌بینی تاب‌آوری بر اساس جهت‌گیری مذهبی در دانشجویان»، در: مجموعه مقالات پنجمین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان دانشگاه شاهد.
    • حمید، نجمه و همکاران، 1391 الف، «اثربخشی روان‌درمانی شناختی ـ رفتاری مذهب‌محور بر سازگاری زناشویی و سلامت روان زوجین»، مطالعات اسلام و روان‌شناسی، دورة ششم، ش 10، ص 85-103.
    • ـــــ ، 1391 ب، «اثربخشی روان‌درمانی شناختی- رفتاری مذهب‌محور توأم با بازآموزی بخشودگی بر کاهش تعارضات زناشویی و افزایش رضایت از زندگی زوجین»، روان‌شناسی و دین، سال پنجم، ش 2، ص 5-34.
    • ـــــ ، 1392، «اثربخشی خانواده‌درمانی با الگوی شناختی ـ رفتاری مذهب‌محور بر عملکرد خانواده، سازگاری و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان پسر متوسطه شهر اهواز»، روان‌شناسی و دین، سال سوم، ش 3، ص 39-52.
    • حمید، نجمه، 1388، «مقایسه روان‌درمانگری شناختی ـ رفتاری با شناخت درمانی توأم با رویکرد مذهبی بر افسردگی در زنان افسرده»، پژوهش‌های روان‌شناختی، دورة اول، ش 12، ص 36-49.
    • صديقي ارفعي، فريبرز و همكاران، 1391، «زمينه‌يابي تجارب تفسيري (دعا، استخاره، رؤياي صادقه، لقمة حلال، چشم زخم) از دريافت‌هاي معرفتي در اقشار مردم كاشان»، جامعه‌پژوهي فرهنگي، سال سوم، ش 2، ص 55-78.
    • دهقان‌زاده، حسین و همکاران، 1391، «رابطه بین جهت‌گیری مذهبی با تاب‌آوری و سلامت‌روان در دانشجویان دوره کارشناسی دانشگاه علامه‌ طباطبائی»، در: نخستین همایش ملی شخصیت و زندگی نوین.
    • رحیمی، چنگیز، 1389، «اعتقادات مذهبی، سلامت روان و رفتارهای پر خطر در دانشجویان»، در: مجموعه مقالات پنجمین سمینار سراسری بهداشت‌ روانی دانشجویان دانشگاه شاهد.
    • رحیمی‌یگانه، زهرا، 1388، خانواده شاد و با نشاط، اصفهان، حدیث راه عشق.
    • رئیسی، حسین، 1383، بررسی اثربخشی آموزش شادمان بر کاهش فشار خون بیماران مبتلا به فشار خون شهر اصفهان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی، اصفهان، دانشگاه اصفهان.
    • شاکری‌نیا، ایرج و مهري محمدپورشاطری، 1389، «رابطه استرس شغلی و تاب‌آوری با فرسودگی شغلی در پرستاران زن»، فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، دورة چهاردهم، ش 2، ص 161-169.
    • علی‌پور، احمد و احمدعلی نور بالا، 1378، «بررسی مقدماتی پایایی و روایی پرسش‌نامه شادکامی آکسفورد در دانشجویان دانشگاه تهران»، روان‌پزشکی و روان‌شناسی ایران، دورة پنجم، ش 1و2، ص 55-65.
    • فرهادی مطلق، لیلا،1391، رابطة مستقیم و غیرمستقیم هوش هیجانی با سلامت روانی و عملکرد تحصیلی با میانجی‌گری تاب‌آوری و خودکارآمدی در دانشجویان مقطع علوم پایه رشته پزشکی دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی، اهواز، دانشگاه شهید چمران.
    • کاویانی، زینب و همکاران، 1392، «بررسی تأثیر درمان شناختی- رفتاری مذهب‌محور بر تاب‌آوری و نگرش‌های ناکارآمد زوجین»، پژوهش‌های نوین روان‌شناسی، دورة هشتم، ش 32، ص 189-203.
    • محمدی، مسعود، 1384، بررسی عوامل مؤثر بر تاب‌آوری در افراد در معرض سوء‌مصرف مواد، رسالة دکتری روان‌‌شناسی بالینی، تهران، دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی.
    • نادری، فرح و همکاران، 1388، «رابطه انعطاف‌پذیری کنشی، عاطفه مثبت و منفی با خودکارآمدی در زنان»، زن و فرهنگ، دورة اول، ش 2، ص 4-15.
    • نوابخش، مهرداد و حميد پوریوسفی، 1385، «نقش دین و باورهای مذهبی بر سلامت روان»، پژوهش دینی، ش 14، ص 71-94.
    • یوسفی، ناصر، 1391، «تأثیر شناخت درمانی مذهب‌محور و معنادرمانگری بر کاهش نشانگان افسردگی، اضطراب و پرخاشگری دانشجویان»، فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، سال سوم، ش 10، ص 138-158.
    • Ano, G.G, & Vasconcelles, E.B, 2005, Religious coping and psychological adjustment to stress: A meta analysis, Journal of Clinical Psychology, n. 61, p. 461-480.
    • Argyle, M, & Crossland, J, 1987, Dimensions of positive emotions, British Journal of Social Psychology, n. 26, p. 127-137.
    • Argyle, M, 2001, Personality, Self-Esteem and Demographic Predictions of Happiness and Depression, Journal of Personality & Social Psychology, v. 32, n. 8, p. 912-920.
    • Argyle, M, et al, 1989, Happiness as a function of personalityand social encounters, In J. P. Forgas & R. J. M. Innes (Eds.), Recent advances in social psychology: An international perspective, North Holand: Elsevier, p. 189-203.
    • Argyle, M, et al, 1995, Testing for stress and happiness: The Roll of social and cognitive factors, Stress and Emotion, Washington: Taylor and Francis, p. 87-173.
    • Baek, H. S, et al, 2010, Reliability and validity of the Korean version of the connor-davidson resilience scale, Psychiatry Investig, n. 2, p. 109-115.
    • Barrera, T. L, et al, 2012, Integrating religion and spirituality into treatment for late-life anxiety: Three case studies, Cognitive and Behavioral Practice, n. 2, p. 346-58.
    • Bonanno, G. A, et al, 2007, What predicts psychological resilience after disaster? The role of demographics, resources, and life stress, Journal of Consulting and Clinical Psychology, n. 5, p. 671–682.
    • Brennan, M, 2004, Spirituality and religiousness predict adaptation to vision lossin middle- aged and older adults, The International Journal for the Psychology of Religion, v. 14, n. 3, p. 193-214.
    • Connor, M. K, & Davidson, J. R. T, 2003, Development to a new resilience scale: The Connor-Davidson, Resilience Scale (CD-RISK), Depression and Anxiety, n. 18, p. 76-82.
    • Davydov, D.M, et al, 2010, Resilience and mental health, Clinical Psychology Review, n. 30, p. 479–495.
    • Dolores Serrano-Parra, M, et al, 2013, Validity of the connor-davidson resilience scale (10 items) in a population of elderly, Enfermer? a Cl? Nica, n. 1, p. 14-21.
    • Exline, J.J, 2008, Beliefs about God and forgiveness in a Baptist church sample, Journal of Psychology and Christianity, n. 27, p. 131- 139.
    • Falkai, P, et al, 2015, Neuroticism and extraversion as mediators between positive/negative life events and resilience, Personality and Individual Differences, n. 82, p. 193-198.
    • Feder, A, et al, 2009, Psychobiology and molecular genetics of resilience, Nat Rev Neurosci, n. 10, n. 6, p. 446-457.
    • Ferraro, F. F, & Kim, S, 2014, Health benefits of religion among black and white older adults? Race, religiosity, and C-reactive protein, Social Science & Medicine, n. 120, p. 92-99.
    • Fletcher, J, & Kumar, S, 2014, Religion and risky health behaviors among U.S. adolescentsand adult, Journal of Economic Behavior & Organization, n. 104, p. 123–140.
    • Fountoulakis, K. N, et al, 2008, Life depression, religiosity cerebrovascular disease, cognitive impairment and attitudes towards death in the elderly: Interpreting the data, Medical Hypotheses, n. 70, p. 493-496.
    • Francis, L, & Robbins, N, 2003, Christianity and dogmatism among under graguate students, Journal of Belifes and Values, n. 24, p. 89-950.
    • Francis, L. J, et al, 1998, Happiness as stable extraversion: A cross-cultural exa-mination of the reliability and validity of the oxford happiness inventory among students in the U. K., U. S. A., Australian, and Canada, Personality and Individual Differences, n. 24, p. 167- 171.
    • Furnham, A, Brewing, C, 1990, Personality and happiness, Journal of Personality and Individual Differences, p. 1093-1096.
    • Garmezy, N, & Masten, A. S, 1994, Chronic adversities. In M. Rutter, L. Herzov, & E. Taylor (Eds.), Child and adolescent psychiatry, Oxford: Blackwell scientific, p. 191-208.
    • Haskett, M. E, et al, 2006, Diversity inadjustment of maltreated children: Factors associated with resilient functioning, Clinical Psychology Review, n. 26, p. 796–812.
    • Hofmann, S. G, 2008, The importance of culture in cognitive and behavioral practice, Cognitive Behavioral Practic, n. 13, p. 243-54.
    • Hu, T, et al, 2015, A meta-analysis of the trait resilience and mental health, Personality and Individual Differences, n. 76, p. 18–27.
    • James, A, & Wells, A, 2003, Religion and mental health: Toward a cognitive behavioral framework, British Journal of Health Psychology, n. 8, p. 359-376.
    • Joshi, S, et al, 2008, Religious belief and its relation to psychological well-being, Journal of the Indian Academy of Applied Psychology, n. 2, p. 345-354.
    • Koszycki, D, et al, 2010, Multifaith spiritually basedintervention for generalized anxiety disorder: A pilot randomized trial, Journal Clinical Psychology, n. 4, p. 430-41.
    • Neenan , M, 2009, Developing resilience: A cognitive, Behavioural Approach, n. 2, p. 425-444.
    • Pargament, k. I, 1990, Good help me: Toward a theoretiol fomework of coping for the psychology of religion, Research in the Social Scientific Study of Religion, n. 2, p. 195-224.
    • Pukert, A.L, et al, 2009, Integration of religion into cognitive-behavioral therapy for geriatric anxiety and depression, Journal Psychiatr Pract, n. 2, p. 103-12.
    • Richards, P.S, & Bergin, A.E, 1997, A Spiritual strategy for counseling and psychotherapy, Washington, DC, American Psychological Association, n. 11, p. 241-274.
    • Rutten, B.P.F, et al, 2013, Resilience in mental health: linking psychological and neurobiological perspectives, Acta Psychiatr, n. 128, p. 3–20.
    • Rutter, M, 2013, Resilience – clinical implications, Journal of Child Psychology and Psychiatry, n. 54, p. 474–487.
    • Siebert. A. l, 2007, How to develop resiliency stregths. Available: www.resiliency center.com.
    • Singh, K, & Yu, X, 2010, Psychometric evaluation of the connor-davidson Resilience scale (CD-RISC) in a sample of Indian students, Journal of Psychology, n. 1, p. 23-30.
    • Southwick, S, et al, 2011, Resilience and Mental Health: Challenges Across the Lifespan, Cambridge University Press, Cambridge, pp. xi-xv. ISBN 978-0-521-89839-3.
    • Thoresen, C. E, & Harris, H. S, 2002, Spirituality and health: What’s the evidence and what’s needed? Annual Behavioral Medicine, n. 1, p. 3-13.
    • Tugade, M. M, & Fredrickson, B. L, 2004, Resilient individuals use positive emotions to bounce back from negative emotional experiences, Journal of Personality and Social Psychology, n. 86, p. 320–333.
    • Valiant, G, 1993, Life events, happiness and depression: The Half empty cup, Journal of Personality and Individual Differences, n. 15, p. 447-453.
    • 66 reads
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Hamid, Najmeh, Bulaghi, Yaser , Mehrabi zade , Mahnaz.(2025) The Effectiveness of Religion-Based Cognitive-Behavioral Therapy on Resilience and Happiness in University StudentsAssociate Professor of Clinical Psychology, Shahid Chamran University of Ahwaz. Ravanshenasi Wa Din, 11(3), 85-101

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Najmeh Hamid; Yaser Bulaghi; Mahnaz Mehrabi zade ."The Effectiveness of Religion-Based Cognitive-Behavioral Therapy on Resilience and Happiness in University StudentsAssociate Professor of Clinical Psychology, Shahid Chamran University of Ahwaz". Ravanshenasi Wa Din, 11, 3, 2025, 85-101

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Hamid, N, Bulaghi, Y, Mehrabi zade , M.(2025) 'The Effectiveness of Religion-Based Cognitive-Behavioral Therapy on Resilience and Happiness in University StudentsAssociate Professor of Clinical Psychology, Shahid Chamran University of Ahwaz', Ravanshenasi Wa Din, 11(3), pp. 85-101

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Hamid, N, Bulaghi, Y, Mehrabi zade , M. The Effectiveness of Religion-Based Cognitive-Behavioral Therapy on Resilience and Happiness in University StudentsAssociate Professor of Clinical Psychology, Shahid Chamran University of Ahwaz. Ravanshenasi Wa Din, 2025; 11(3): 85-101