روان شناسی و دين

سال دهم، شماره سوم، پیاپی 39، پاییز 1396

هادی عبدلی / کارشناس ارشد روان شناسی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره    h.abdoli313@gmail.com

ابوالقاسم بشیری / استادیار گروه روان شناسی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره

رحیم ناروئی نصرتی / استادیار گروه روان شناسی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره      rnarooei@yahoo.com

دریافت: 15/11/1394- پذیرش: 10/05/1395

چکیده

هدف این پژوهش شناسایی مفاهیم هشیار، پیش هشیار و ناهشیار از نگاه روان تحلیل گران و مقایسه آن با اندیشه های علامه طباطبائی است. بدین منظور به منابع معتبر در زمینه رویکرد روان تحلیل گری و آثار علامه طباطبائی مراجعه گردید. سپس، با روش توصیفی- تحلیلی بررسی و با یکدیگر مقایسه گردید. یافته های پژوهش، نشان می دهد که از نظر روان تحلیل گران، روان دارای سه سطح ناهشیار، پیش هشیار و هشیار است و بسیاری از فرایندهای روان شناختی به صورت ناهشیار اتفاق می افتد. همچنین، هشیاری از نظر علامه به معنی علم به علم، پیش هشیاری به معنی نسیان و ناهشیاری به فرایندهایی اشاره دارد که موجب حصول علم به علم، در قلمرو آگاهی حضوری یا حصولی دشوار می شود. از نظر علامه، شماری از ادراکات و افعال انسان، بدون علم به علم، صورت می پذیرد که به یک معنی، می توان آن را «ناهشیار» نامید، ولی رویکرد علامه بیشتر با نظریه شناختی در ناهشیار، هماهنگ است، نه روان تحلیل گری. شباهت ها و تفاوت هایی بین کهن الگوی خدا در نظریه یونگ و خداشناسی و خداجویی فطری در نظریه علامه وجود دارد. در مجموع، ناهشیاری از نگاه علامه، به معنی ناآگاهی از علم یا بی توجهی به شناخت می باشد.

کلیدواژه ها: هشیاری، پیش هشیاری، ناهشیاری، روان تحلیل گری، علامه طباطبائی.