روان‌شناسی و دین، سال هفدهم، شماره اول، پیاپی 65، بهار 1403، صفحات 79-100

    سنجش احساس دینی در کودکان پیش از دبستان: یک مطالعه روان‎سنجی

    نویسندگان:
    ✍️ علی عسگری / دانشیار مرکز پژوهش روان‎سنجی هوشبهر / asgarya@ut.ac.ir
    مونا مهدیان / کارشناس ارشد روان‎شناسی تربیتی مرکز پژوهش روان‎سنجی هوشبهر
    معصومه سیاهپوش / کارشناس ارشد روان‎شناسی تربیتی مرکز پژوهش روان‎سنجی هوشبهر
    زکیه کاظمی / کارشناس ارشد مشاوره مرکز پژوهش روان‎سنجی هوشبهر
    doi 10.22034/ravanshenasi.2024.2021275
    چکیده: 
    پژوهش حاضر با هدف تدوین مقیاسی برای سنجش احساس دینی کودکان خردسال بر پایه ‌یک طرح پژوهشی زمینه‎یابی و در چارچوب الگو‎های متعارف در روان‎سنجی، در جامعه کودکان 4 تا 6 سال کشور و روی دو گروه نمونه کودکان مدارس عادی (445 تن از تهران، کرمان، تبریز، مشهد و بندرعباس) و مدارس دینی (145 تن از قم) به روش «توصیفی» اجرا شده است. در این مقیاسِ هفت ماده‎ای، یک کودک به‌عنوان قهرمان داستان در یک موقعیت از لحاظ اعمال و مراسم دینی قرار دارد و احساس آزمون‎شونده نسبت به آن موقعیت، به صورت خوشحال، خنثا و ناراحت اندازه‎گیری می‌شود. تحلیل داده‎‎ها نشان داد درجه دشواری و قدرت تشخیص سؤال‎ها و نیز توزیع فراوانی پاسخ‎ها مناسب و دارای برازش درونی و بیرونی است. نتایج تحلیل عاملی تأییدی و تحلیل مؤلفه‎های اصلی مقادیر باقی‌مانده استانداردشده، روایی‎ سازه و تفاوت دو گروه کودکان مراکز عادی و دینی، روایی تفکیکی مقیاس و ضریب هماهنگی درونی بالاتر از 7/0 و شاخص‎های جداسازی شخص و سؤال اعتبار بر اساس مدل راش مقیاس را تأیید کرد. میانگین احساس دینی کودکان بالاتر از دشواری سؤال‎ها به دست آمد. درجه مطلوبیت ماده‎های زیارت، رفتن به عاشورا و روضه و کمک به فقرا از سطح کودکان با کمترین احساس مثبت نیز پایین‎تر است. در حالی که درجه مطلوبیت ماده‎های «رفتن به مسجد» و «تماشای نمازخواندن مادر» بیشترین مقدار و «دعا و یادگرفتن قرآن» در مهد کودک بالاتر از میانگین احساس دینی در کودکان است. این مقیاس ابزاری روا و معتبر برای ارزیابی عملکرد والدین در تقویت یا تضعیف احساس مثبت کودکان به رفتارها و مراسم دینی و نیز برای ارزیابی اثربخشی برنامه‎های‎ آموزش‎های دینی در مراکز آموزشی است.
    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    Measuring Religious Feeling in Preschool Children: a Psychometric Study
    Abstract: 
    This study tries to develop a scale to measure the religious feeling of young children based on a survey method project and within the framework of conventional patterns of psychometrics, in the community of 4-6 year old children in Iran and on two sample groups of normal school students (445 students from Tehran, Kerman, Tabriz, Mashhad and Bandar Abbas) and religious school students (145 students from Qom) using a "descriptive" method. In this seven-item scale, a child is placed in a situation, as the hero of the story, with specific religious practices and ceremonies, and the examinee's feeling towards that situation is measured as happy, neutral or sad. Analyzing the data, it became clear that the degree of difficulty and ability to recognize the questions, as well as the frequency distribution of the answers, are appropriate and have an internal and external fit. The results of analyzing confirmatory factor and analyzing the main components of standardized remaining values confirms construct validity and the difference between two groups of children from normal and religious centers, the discriminant validity of the scale and the internal consistency coefficient higher than 0.7, and the indicators of personal separation and question validity based on the Rasch scale model. The average religious feeling of children was obtained higher than the difficulty of the questions. The degree of desirability of the items pilgrimage, going to Ashura ceremonies and rowza (mourning of Moharram), and helping the poor is lower than the level of children with the least positive feelings; while the degree of desirability of the items "going to the mosque" and "watching the mother praying" is the highest and "praying and learning the Quran" in kindergarten is higher than the average religious feeling among children. This scale is a valid and reliable tool for evaluating parents' performance in strengthening or weakening children's positive feelings towards religious behaviors and ceremonies, and also for evaluating the effectiveness of religious education programs in educational centers.
        تهذیبی، نسرین و امیر جوادنیا، 1385، «تربیت دینی کودکان در دوره پیش از دبستان»، نشریه پیوند، ش 319، ص 27-35.
        جان بزرگی، مسعود و دیگران، 1391، آموزش اخلاق، رفتار اجتماعی و قانون پذیری به کودکان، تهران، ارجمند.
        شهبازی‌زاده، فاطمه، 1383، بررسی رابطه بین ادراک سبک دلبستگی دوران کودکی و سبک دلبستگی بزرگ‌سال با سبک دلبستگی به خدا، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
        عسگری، علی، 1387، «روی‌آوردهای نوین در روان‌سنجی(قسمت سوم) مدل‌های نظریه سؤال-پاسخ، مدل راش»، روان‌شناسی تحولی (روان‌شناسان ایرانی)، ش 3، ص 80- 83.
        عسگری، علی و دیگران، 1400، مطالعه کودکی در ایران، موج دوم، گزارش پژوهش، تهران، مؤسسة همنوای آوای رویش.
        نوذری، مرضیه و بابک شمشیری، 1390، «آسیب‎های تربیت دینیِ کودکان مقطع پیش‌دبستانی از نظر متخصصان علوم تربیتی، روان‌شناسی، علوم دینی، ادبیات کودک و مربیان پیش‌دبستانی»، تربیت اسلامی، ش 12، ص 51-73.
        نوذری، مرضیه و بابک شمشیری، 1397، تربیت دینی کودکان پیش‌دبستانی، تهران، آوای نور.
        نوذری، محمود، 1388، «توصیف و ارزیابی رویکرد شناختی رشد دینی»، اسلام و پژوهش‌های تربیتی، ش 2، ص 139-168.
        نوذری، محمود، 1390، «آموزش دین در دوره کودکی: ارزیابی انتقادی رویکرد روان‌شناختی»، تربیت اسلامی، ش 6، ص173- 192.
        هومن، حیدرعلی، 1380، مدل‌سازی معادلات ساختاری، تهران، سمت.
        هومن، حیدرعلی، 1389، اندازه‌گیری‌های روانی تربیتی فن تهیه تست، تهران، پیک فرهنگ.
        Bartkowski, J. P, et al, 2019, "Mixed Blessing: The Beneficial and Detrimental Effects of Religion on Child Development among Third-Graders", Religions, No. 10 (1), 37, https:// doi.org/ 10.3390/rel10010037
        Bentler, P.M, 1990, "Comparative Fit Indexes in Structural Models", Psychological Bulletin, No. 107, p. 238–246.
        Bentler, P.M,1993, A Structural Equation Program, BMDP Statistical Software, Inc, Version 4.02 (c).
        Berry, J. W, 1989, "Imposed Etics-Emics-Derived Etics: The Operationalization of a Compelling Idea", International Journal of Psychology, No. 24, p. 721-735.
        Berry, J. W, 1997, "Immigration, acculturation and adaptation", Applied Psychology: An International Review, No. 46, p. 5-61.
        Boyatzis, S, 2006, The Handbook of Spiritual Development in Childhood and Adolescence, SAGE Publications, Inc.
        Browne, M. W, & Cudeck, R, 1993, "Alternative ways of assessing model fit", In: K. A. Bollen and J. S. Long (Eds.), Testing structural equation models, p. 136-162.
        Byrne, B. M, 1989, A Primer of LISREL Basic Applications and Programming for Confirmatory Factor Analytic Models, New York Springer-Verlag.
        DeMars, C, 2010, Item Response Theory, Oxford University Press, Inc.
        Gallup, G, & Bezilla, R, 1992, The Religious life of young Americans: A compendium of surveys on the spiritual beliefs and practices of teen-agers and young adults, G.H. Gallup International Institute.
        Granqvist, P, & Kirkpatrick, L. A, 2004, "Religious conversion and perceived childhood attachment: A meta-analysis", International Journal for the Psychology of Religion, No. 14, p. 223–250.
        Hui, C. H, & Triandis, H.C,1985, "Measurement in cross-cultural psychology. A review and comparison of strategies", Journal of Cross-cultural Psychology, No. 16, p. 131-152.
        Kiessling, F, & Perner, J,2014, "God–mother–baby: What children think they know", Child Development, No. 85, p. 1601–1616.
        Kim, S, 2021, "Development and Validation of a Faith Scale for Young Children", Religions, No. 12(3), 197, https://doi.org/10.3390/rel12030197
        Kowalczyk, S, 2011, Człowiek w poszukiwaniu wartości [People in search of val- ues], Lublin: Wydawnictwo KUL.
        Krok D, 2018, "Examining the role of religion in a family setting: religious attitudes and quality of life among parents and their adolescent children", Journal of Family Studies, No. 24(3), p. 203–218.
        Linacre, J.M, 2006, WINSTEPS Rasch measurement computer program, Chicago: Winsteps.com.
        Mahoney, J.L, et al, 2003, "Promoting Interpersonal Competence and Educational Success Through Extracurricular Activity Participation", Journal of Educational Psychology, No. 95(2), p. 409–418, https://doi.org/10.1037/0022-0663.95.2.409
        Małgorzata, T. & Mańkowska, M, 2015, "Religious feelings in pre-school children in their own and their mothers’ perception", Journal for Perspectives of Economic Political and Social Integration, No. 21(1-2), p. 15-33.
        Milevsky, I. M, et al, 2008, "Transmission of religious beliefs in college students", Mental Health, Religion & Culture, No. 11(4), p. 423–434.
        Nnadozie E.E, et al, 2018, "Parenting style and religiosity as predictors of antisocial behavior among Nigerian Undergraduates", Journal of Social Service Research, No. 44(5), p. 624–631.
        Riany Y.E, 2017, "Understanding the influence of traditional cultural values on Indonesian parenting", Marriage & Family Review, No. 53(3), p. 207–226.
        Richert, R. A, & Barrett, J. L, 2005, "Do you see what I see? Young children’s assumptions about God’s perceptual abilities", The International Journal for the Psychology of Religion, No. 1, p. 283–295.
        Richert, R. A, et al, 2016, "The role of religious context in children's differentiation between God's mind and human minds", British Journal of Developmental Psychology, No. 35(1), p. 37-59.
        Smith Jr, E.V, 2000, "Evidence for the Reliability of Measures and Validity of Measure Interpretation: A Rasch Measurement Perspective", Journal of Applied Measurement, No. 3, p. 281-311.
        Tamminen, K, 1994, "Religious experiences in childhood and adolescence: a viewpoint of religious Development between the ages of 7 and 20", International Journal for the Psychology of Religion, No. 4(2), p. 61-85.
        Tenenhaus, M, et al, 2005, "Pls path modeling", Computational statistics & data analysis, No. 48(1), p. 159–205.
        Tate, R, 2003, "A comparison of selected empirical methods for assessing the structure of responses to test items", Applied Psychological Measurement, No. 27, p. 159–203.
        Tyng, C. M, 2017, "The Influences of Emotion on Learning and Memory", Frontiers in Psychology, No. 24(8) ,1454, doi:10.3389/fpsyg.2017.01454
        Volling B.L, et al,2009, "Sanctification of parenting, moral socialization, and young children’s conscience development", Psychology of Religion and Spirituality, No. 1, p. 53–68.
        Williams P.D, et al, 2019, "Religious / spiritual struggles and perceived parenting style in a religious college-aged sample", Mental Health, Religion & Culture, No. 22(5), p. 500-516, https://doi.org/10.1080/13674676.2019.1629402
    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    عسگری، علی، مهدیان، مونا، سیاهپوش، معصومه، کاظمی، زکیه.(1403) سنجش احساس دینی در کودکان پیش از دبستان: یک مطالعه روان‎سنجی. فصلنامه روان‌شناسی و دین، 17(1)، 79-100 https://doi.org/10.22034/ravanshenasi.2024.2021275

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    علی عسگری؛ مونا مهدیان؛ معصومه سیاهپوش؛ زکیه کاظمی."سنجش احساس دینی در کودکان پیش از دبستان: یک مطالعه روان‎سنجی". فصلنامه روان‌شناسی و دین، 17، 1، 1403، 79-100

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    عسگری، علی، مهدیان، مونا، سیاهپوش، معصومه، کاظمی، زکیه.(1403) 'سنجش احساس دینی در کودکان پیش از دبستان: یک مطالعه روان‎سنجی'، فصلنامه روان‌شناسی و دین، 17(1), pp. 79-100

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    عسگری، علی، مهدیان، مونا، سیاهپوش، معصومه، کاظمی، زکیه. سنجش احساس دینی در کودکان پیش از دبستان: یک مطالعه روان‎سنجی. روان‌شناسی و دین، 17, 1403؛ 17(1): 79-100